Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 23/11/2022, εξέτασε τα ακόλουθα σχέδια νόμου:
Ο περί της Νομικής Αναγνώρισης της Ταυτότητας Φύλου Νόμος του 2022
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω νομοσχέδιο σκοπός του οποίου είναι η δημιουργία νομοθετικού πλαισίου που να ρυθμίζει τόσο την διαδικασία διόρθωσης του καταχωρισμένου φύλου οποιουδήποτε πολίτη της Δημοκρατίας ή πρόσφυγα, που είναι άγαμος και άνω των δεκαέξι (16) ετών, ο οποίος θεωρεί ότι υφίσταται ασυμφωνία μεταξύ της ταυτότητας φύλου του και του καταχωρισμένου φύλου του, ώστε αυτό να αντιστοιχεί στη βούληση, την προσωπική αίσθηση του σώματος, χωρίς η μεταβολή αυτή να προϋποθέτει ιατρικές χειρουργικές επεμβάσεις ή ψυχιατρικές γνωματεύσεις καθώς και να ρυθμίζει τις συνέπειες της μεταβολής του καταχωρισμένου φύλου ενός προσώπου.
Στην αρχική της τοποθέτηση η Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξης, Στέφη Δράκου, είπε ότι πρόκειται για ένα «πρωτοποριακό νομοσχέδιο», που αποτέλεσε δέσμευση της Κυβέρνησης και το οποίο θεσπίζει «ένα ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο, με σαφείς, διαφανείς και εύκολα προσβάσιμες διαδικασίες για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ενός προσώπου».
Σκοπός του νομοσχεδίου, είπε, είναι η κατοχύρωση του δικαιώματος κάθε προσώπου στην νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, χωρίς επεμβατικές διαδικασίες, αλλά στη βάση του αυτοπροσδιορισμού, «όπως είναι η υποχρέωσή μας τόσο ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και ως μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα».
Σημείωσε ότι, με τον όρο «ταυτότητα φύλου» εννοούν τον τρόπο, με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε, με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά, κατά τη γέννηση του.
Το νομοσχέδιο θεσπίζει τη διαδικασία της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, και προνοεί τη διαδικασία για αλλαγή των καταχωρισμένων στοιχείων φύλου ενός προσώπου στα επίσημα έγγραφα όπως ταυτότητα, διαβατήριο, εκλογικό βιβλιάριο, πιστοποιητικό γέννησης, ώστε αυτά να συμφωνούν, με το φύλο όπως το βιώνει το εν λόγω πρόσωπο.
Το πρόσωπο, δεν χρειάζεται να υποβληθεί σε οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση, ιατρική θεραπεία ή ψυχιατρική γνωμάτευση, σημείωσε, προσθέτοντας ότι πρόκειται «για μία απλή και εύκολα προσβάσιμη διαδικασία».
Συγκεκριμένα ο αιτητής, υποβάλλει γραπτή αίτηση για έκδοση πιστοποιητικού νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου στον Ληξίαρχο, αν πρόκειται για Κύπριο πολίτη, ή στον Διευθυντή του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού, αν πρόκειται για Κύπριο γεννημένο στο εξωτερικό και πρόσφυγες που διαμένουν στη Δημοκρατία ή πρόσφυγα. Η αίτηση συνοδεύεται με ένορκη δήλωση με την οποία υποδεικνύεται το επιθυμητό φύλο, όνομα και επώνυμο ενώ δηλώνεται ότι το πρόσωπο υποβάλλει την αίτηση με την ελεύθερη βούλησή του και κατανοεί τις συνέπειες της διαδικασίας αυτής.
Το δικαίωμα στη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου δίνεται σε Κύπριους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων ανηλίκων που έχουν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας τους, Κύπριους που γεννήθηκαν στο εξωτερικό αλλά είναι εγγεγραμμένοι στο Αρχείο Πληθυσμού και Μετανάστευσης και πρόσφυγες.
«Είναι προϋπόθεση όμως, ο αιτητής να μην είναι έγγαμος. Ενώ, το δικαίωμα αυτό μπορεί να ασκηθεί μέχρι και 2 φορές», είπε η Υπουργός.
Σε περίπτωση που εγκριθεί η αίτηση, εκδίδεται νέα ταυτότητα, διαβατήριο, εκλογικό βιβλιάριο, πιστοποιητικό γέννησης με τα νέα στοιχεία καθώς και πιστοποιητικό νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, «το οποίο έχει ισχύ έναντι πάντων». Δηλαδή, εξήγησε, με την παρουσίαση του πιστοποιητικού, κάθε αρχή, οντότητα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα οφείλει να αναθεωρήσει τα στοιχεία του προσώπου αυτού, που είναι καταχωρισμένα στις βάσεις δεδομένων που διατηρεί.
Τόνισε ότι είναι υποχρέωση του αιτητή να μεριμνήσει για την άμεση αλλαγή των στοιχείων του στις διάφορες υπηρεσίες και εάν δεν το πράξει, «θα θεωρείται ότι έχει διαπράξει ποινικό αδίκημα».
Η Υπουργός ανέφερε επίσης, ότι δεν επηρεάζονται τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των εν λόγω προσώπων σε σχέση με τα τέκνα τους.
Όσον αφορά τους ανήλικους που έχουν δικαίωμα στη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, δηλαδή 16 μέχρι 18 χρονών, «η διαδικασία καθίσταται πιο αυστηρή», είπε η κ. Δράκου.
Πριν την υποβολή της αίτησης από τους γονείς, πρόσθεσε, οι τελευταίοι πρέπει να έχουν αποταθεί στο Οικογενειακό Δικαστήριο για να πετύχουν την έκδοση σχετικού διατάγματος. Το Οικογενειακό Δικαστήριο για να εκδώσει διάταγμα πρέπει να ζητήσει και λάβει θετική, ομόφωνη, γνωμάτευση από την Επιτροπή Ταυτότητας Φύλου Ανηλίκων, η οποία συγκροτείται βάσει των προνοιών του παρόντος νομοσχεδίου, και απαρτίζεται από ένα λειτουργό της Υπηρεσίας Κοινωνικής Ευημερίας, ένα παιδοψυχίατρο και ένα ψυχολόγο.
«Μία πολύ σημαντική πρόνοια του νομοσχεδίου», σημείωσε η κ. Δράκου, είναι ότι απαγορεύονται ρητά ιατρικές επεμβάσεις με σκοπό την αλλαγή φύλου ανηλίκου, εκτός όπου κατά την κρίση του θεράποντα ιατρού συντρέχει σοβαρός λόγος υγείας που θέτει τη ζωή του ανηλίκου σε κίνδυνο.
«Η πρόνοια αυτή αποσκοπεί στην προστασία των διαφυλικών ατόμων, που σε πολύ μικρή ηλικία υπόκεινται σε επεμβάσεις χωρίς τη συναίνεσή τους, με πολλές φορές, ολέθριες συνέπειες στον τρόπο ανάπτυξής τους», πρόσθεσε η Υπουργός.
Σημείωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, αποτελεί ένα από τα τελευταία μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και του Συμβουλίου της Ευρώπης η οποία δεν έχει θεσπίσει μία ξεκάθαρη νομικά κατοχυρωμένη διαδικασία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. «Ως ένα σύγχρονο, Κράτος Δικαίου, οφείλουμε να κάνουμε και αυτό το βήμα», είπε.
Η Υπουργός υπενθύμισε ότι μια τέτοια διαδικασία εφαρμόζεται ήδη στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά στη βάση μιας διοικητικής διαδικασίας που ακολουθείται από το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, από το 2019.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 40 του Περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμος του 2002 (141(I)/2002):
Τροποποίηση ή και Διόρθωση Αρχείου
40.—(1)(α) Οποιαδήποτε καταχώρηση στο Αρχείο Πληθυσμού μπορεί να διορθωθεί ή/και τροποποιηθεί, κατόπιν αιτιολογημένης έγκρισης του Διευθυντή, αφού υποβληθεί σε αυτόν έγγραφη αίτηση του ενδιαφερομένου προσώπου και καταβληθεί σχετικό τέλος, όπως καθορίζεται στον παρόντα Νόμο.
(β) Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, η διόρθωση ή/και τροποποίηση περιλαμβάνει τη διόρθωση λαθών, οποιαδήποτε προσθήκη, αλλαγή ονόματος, επωνύμου, αλλαγή φύλου και ακύρωση οποιασδήποτε εγγραφής.
(2) Κανένα λάθος δεν απαλείφεται από χειρόγραφο ή από έντυπο καταχώρησης στο Αρχείο και καμία προσθήκη ή διόρθωση δεν μπορεί να καλύψει ή να αφανίσει την πρώτη εγγραφή.
Όπως αναφέρθηκε εντός της Επιτροπής, η χρήση της εν λόγω διοικητικής διαδικασίας έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για σχετική τροποποίηση ή και διόρθωση στο αρχείο πληθυσμού.
Στην αρχή της συζήτησης, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού κατέγραψε τη διαφωνία του κόμματός του με την παρουσία εκπροσώπου της Εκκλησίας στη συζήτηση, λέγοντας ότι σέβονται τον ρόλο της Εκκλησίας της Κύπρου όμως για ζητήματα που αφορούν αμιγώς θέματα δικαιωμάτων και κατεξοχήν νομικά και κοινωνικά ζητήματα πρέπει να υπάρχει ένας ξεχωριστός ρόλος. «Δεν είναι ο ρόλος της να επεμβαίνει σε ζητήματα κατεξοχήν νομικά που αφορούν την Πολιτεία», είπε.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Πανίκος Λεωνίδου, εξέφρασε την άποψη ότι είναι υποχρέωση της Επιτροπής να ακούσει και την Εκκλησία καθώς, όπως είπε, ο ρόλος της δεν είναι μόνο ο θεολογικός αλλά ασκεί και ένα κοινωνικό ρόλο ευρύτερα.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Νίκος Τορναρίτης εξέφρασε τη θέση του ότι όποιος πολίτης ή θεσμός της Δημοκρατίας, αισθάνεται την ανάγκη να πει ή να καταθέσει κάτι στην Επιτροπή είναι ελεύθεροι να παρευρεθούν και να εκφράσουν τις απόψεις τους και είναι σε αυτό το πλαίσιο που κλήθηκε και η Εκκλησία. «Δεν σημαίνει ότι ασπαζόμαστε όλες τις θέσεις που υποβάλλουν», πρόσθεσε.
Ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας Κύπρου, Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Χριστοδούλου, σημείωσε ότι «έχει γίνει επωδός σε κάθε παρουσία της Εκκλησίας» σε συνεδρίες η θέση του ΑΚΕΛ, προσθέτοντας ότι δεν τους ενοχλεί, αλλά και ότι διαφωνεί με την άποψη ότι δεν έχουν λόγο και ρόλο, γιατί η Εκκλησία είναι «ο μέγιστος θεσμός σε αυτόν τον τόπο», και πιο αρχαίος από όλους τους θεσμούς του τόπου.
Συνοψίζοντας τις απόψεις της Ιεράς Συνόδου, ο κ. Χριστοδούλου είπε ότι θεωρούν ότι το φύλο είναι ένα δώρο δοσμένο από τον Θεό το οποίο υπηρετεί το μυστήριο της ζωής και δεν αποτελεί στοιχείο επιλογής αυτοπροσδιορισμού ή μεταβολής κατά βούληση.
Το εν λόγω νομοσχέδιο, είπε, «ουσιαστικά αναγνωρίζει το δικαίωμα του ανθρώπου στο να αντιστρατεύεται την ίδια τη φύση του», ενώ τορπιλίζει τον ιερό θεσμό της οικογένειας. Είπε ακόμη ότι θεωρούν ότι σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις όπου υπάρχει διαταραχή φύλου, και ύστερα από τις αναγκαίες ιατρικές γνωματεύσεις και επεμβάσεις θα μπορούσε να γίνει μια νομική διευθέτηση για καταχώρηση μια αλλαγής στο φύλο που έχει πριν καταχωρηθεί.
Σημείωσε ακόμη ότι «αντιστρέφεται τα ήθη του λαού μας», ενώ κάτι που μπορεί να περάσει απαρατήρητο από άλλους λαούς, δεν μπορεί να έχει την ίδια τύχη σε ένα Ορθόδοξο λαό με μακρά χριστιανική παράδοση, και έκανε έκκληση στους Βουλευτές, «να μην εκθεμελιώσουν ότι απέμεινε υγειές σε αυτό τον τόπο, καθώς ο ψυχοσωματικός εκφυλισμός της κοινωνίας, δεν είναι ό,τι καλύτερο για ένα λαό που αγωνίζεται για την εθνική του επιβίωση».
Ο Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας για θέματα Προώθησης της Πολυπολιτισμικότητας, Κώστας Γαβριηλίδης, εξέφρασε την ικανοποίησή του που έχει ολοκληρωθεί το νομοσχέδιο μετά από έξι χρόνια σημειώνοντας ότι η κατανόηση είναι ότι μπορεί μην να είναι «το καλύτερο ίσως για την ώρα νομοσχέδιο», αλλά γίνεται μια αρχή.
Παρέθεσε παραδείγματα από άλλες χώρες, κράτη μέλη της ΕΕ και έθεσε το θέμα του ηλικιακού ορίου σημειώνοντας ότι είναι ξεκάθαρο, όσο περνά ο χρόνος με τους καινούργιους νόμους σε άλλες χώρες, ότι υπάρχει μια κατανόηση ότι το παιδί πρέπει να ακούγεται. Εξέφρασε την ανησυχία του για το νομοσχέδιο λέγοντας ότι το όριο των 16 «είναι κάτι που θα πρέπει να συζητηθεί», καθώς, όπως είπε, όταν ζητείται από ένα 16χρονο να περάσει από δικαστήριο, από ειδική επιτροπή, και να πάρει συναίνεση και των δυο γονέων, θα αναγκαστεί να περιμένει να γίνει 18 για να μπορέσει να κάνει τη διαδικασία. Ο κ. Γαβριηλίδης σημείωσε ότι πρόκειται απλά για αλλαγή στοιχείων στα χαρτιά και όχι απαίτηση για οποιαδήποτε ιατρική επέμβαση.
Το θέμα του ορίου της ηλικίας έθεσε και ο πρόεδρος της Accept – ΛΟΑΤΙ Κύπρου, Νικόλας Τρύφων, αλλά και το γεγονός ότι κάποιος πρέπει να χωρίσει για να αλλάξει την ταυτότητά του, σημειώνοντας ακόμη ότι τα τρανς παιδιά αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα στα σχολεία, και είναι σημαντικό να προστατεύονται, όπως και όλα τα παιδιά.
Την κατάθεση του νομοσχεδίου χαιρέτησε και ένα τρανς άτομο, ο Αλέξανδρος, ο οποίος είπε ότι είναι «μεγάλη στιγμή για τα τρανς άτομα και για την Κύπρο» καθώς, δεν είναι μόνο θέμα προστασίας τρανς παιδιών. Είναι «αφάνταστα σημαντικό» να έχουν τροποποιηθεί τα στοιχεία ενός ατόμου, αν θέλει να συνεισφέρει και να συμμετέχει στο πολύ έμφυλο, όπως είπε, περιβάλλον της εργασίας στη χώρα.
Από το Υπουργείο Υγείας, ο Νίκος Παναγίδης, αναφερόμενος σε παραδείγματα άλλων χωρών, όπου έγιναν λάθη, όπως είπε, διευκρίνισε ότι είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η ιατρική φροντίδα για όλα τα τρανς άτομα, και με το πιστοποιητικό νομικής αναγνώρισης φύλου να μην δημιουργείται το οποιοδήποτε πρόβλημα που να παρεκτρέπει από προληπτικούς ελέγχους, για γυναίκες, ή άντρες. Είπε ότι σε άλλες χώρες όπου εφαρμόστηκε παρόμοιος νόμος και δεν υπήρχε τέτοια πρόνοια, είχε ως αποτέλεσμα να γίνονται λάθη, όπως, για παράδειγμα, άτομα που δεν έκαναν, ενώ έπρεπε, εξέταση για προστάτη.
Κατά τη συζήτηση, ο κ. Δαμιανού σημείωσε ότι βλέπει μια σκοπιμότητα όσον αφορά τον χρόνο που η Κυβέρνηση κατάθεσε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, λέγοντας ότι ξέρει ότι δεν θα μπορέσει να ψηφιστεί πριν τη λήξη της Βουλής για τις Χριστουγεννιάτικες διακοπές.
Ο κ. Τορναρίτης είπε ότι η Κυβέρνηση κατέθεσε το νομοσχέδιο πριν δύο μήνες, αλλά εκκρεμούσαν ενώπιων της Επιτροπής άλλα θέματα, και ζήτησε όπως μη κομματικοποιηθεί αυτό το ζήτημα.
Ο κ. Λεωνίδου είπε ότι, ακούγοντας τις απόψεις των συμμετεχόντων, νιώθει ότι το δεν έγινε αρκετή διαβούλευση αλλά και ότι το νομοσχέδιο έπρεπε να κατατεθεί πολύ πιο σύντομα.
Ο Βουλευτής του ΕΛΑΜ, Σωτήρης Ιωάννου, διερωτήθηκε γιατί δεν ορίζεται στη νομοθεσία η λέξη φύλο και αν θα μπορεί ο καθένας «να δηλώσει ό,τι θέλει» ρωτώντας που σταματά αυτό.
Ρώτησε ακόμη αν υπάρχουν διευκρινίσεις στο νομοσχέδιο, αν ένας 17χρονος που θα αλλάξει φύλο θα υποχρεούται σε επιστράτευση, αλλά και αν θα μπορεί να εισέρχεται στα γυναικεία αποδυτήρια, ή σε περίπτωση καταδίκης αν θα σταλεί σε γυναικείες φυλακές. Ρώτησε ακόμη αν ζητήθηκε και η γνώμη της παιδοψυχιατρικής εταιρείας Κύπρου, λέγοντας ότι στην Ελλάδα η αντίστοιχη εταιρεία διαφωνεί με παρόμοιες πρόνοιες όσον αφορά τα παιδιά.
Κλείνοντας, ο κ. Τορναρίτης, είπε ότι «με σοφία θα διαπραγματευτούμε και τούτο το νομοθέτημα που έχουμε μπροστά μας και είμαι σίγουρος ότι, με σοφία, θα παραδώσουμε στην κυπριακή κοινωνία ένα νομοθέτημα που θα απελευθερώνει ανθρώπους, που πολλές φορές, μπορεί να μην το κατανοούμε, αλλά βρίσκονται στο περιθώριο λόγω πράξεων και παραλήψεων ημών των ιδίων, που την ώρα που τις πράττουμε δεν το αντιλαμβανόμαστε».
Ο περί Πώλησης Ακινήτων (Ειδική Εκτέλεση) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2022
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω νομοσχέδιο σκοπός του οποίου είναι η τροποποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας ώστε να διασφαλίζεται η διαδικασία αγοράς και μεταβίβασης ακίνητης ιδιοκτησίας και επίλυσης του σοβαρού προβλήματος που υπάρχει σήμερα, με τους αγοραστές ακινήτων, οι οποίοι ενώ έχουν εκπληρώσει πλήρως τις συμβατικές τους υποχρεώσεις έναντι του πωλητή, ο πωλητής αδυνατεί λόγω της ύπαρξης εμπράγματων βαρών, να μεταβιβάσει το ακίνητο επ’ ονόματι τους. Η εν λόγω τροποποίηση αφορά τα ακόλουθα:
(α) Η κατάθεση σύμβασης πώλησης, δεν θα γίνεται αποδεκτή όταν η ακίνητη ιδιοκτησία, η οποία αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης, βαρύνεται με εμπράγματο βάρος ή ο κύριος (ιδιοκτήτης) της ακίνητης ιδιοκτησίας τελεί υπό απαγόρευση.
(β) Σε περίπτωση που το εμπράγματο βάρος είναι υποθήκη, η κατάθεση σύμβασης πώλησης γίνεται αποδεκτή, εφόσον αυτή συνοδεύεται από έγγραφη δήλωση έκαστου ενυπόθηκου δανειστή και πωλητή για την οποία ο αγοραστής ενυπογράφως έλαβε γνώση, σε συγκεκριμένο έγγραφο τύπο. Ο αγοραστής καταθέτει στο τραπεζικό λογαριασμό του πωλητή, ο οποίος καθορίστηκε στον έγγραφο τύπο, ολόκληρο το ποσό της σύμβασης πώλησης και ο ενυπόθηκος δανειστής υποχρεούται να το αποδεχτεί. Σε περίπτωση που ο πωλητής έλαβε προκαταβολή από τον αγοραστή, αυτή κατατίθεται από τον πωλητή στον εν λόγω τραπεζικό λογαριασμό.
(γ) Νοουμένου ότι καταβληθεί το πιο πάνω αναφερόμενο ποσό στον τραπεζικό λογαριασμό που διατηρεί ο πωλητής στον ενυπόθηκο δανειστή, τότε ο ενυπόθηκος δανειστής έχει υποχρέωση όπως απαλλάξει/εξαλείψει την υποθήκη από το εν λόγω ακίνητο, το οποίο αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης.
(δ) Το ακίνητο θα μπορεί να μεταβιβαστεί επ’ ονόματι του αγοραστή, ελεύθερο παντός εμπράγματου βάρους ή απαγόρευσης.
(ε) Η εγγραφή οποιουδήποτε εμπράγματου βάρους ή απαγόρευσης, μεταγενέστερου της κατάθεσης της σύμβασης πώλησης, δεν θα αποτελεί εμπόδιο, για την μεταβίβαση του ακινήτου επ’ ονόματι του αγοραστή.
Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, το προτεινόμενο νομοσχέδιο έχει προκύψει μετά την ενσωμάτωση, στο μέγιστο δυνατό βαθμό των εισηγήσεων των βασικών εμπλεκομένων φορέων (Σύνδεσμοι Επι/τιών Ανάπτυξης Γης και Μεγάλων Αναπτύξεων, Σύνδεσμος Τραπεζών Κύπρου και Κεντρική Τράπεζα Κύπρου), τα οποία λήφθηκαν κατά την άτυπη και κατά την δημόσια διαβούλευση του τροποποιητικού νομοσχεδίου.
Το θέμα της μεταβίβασης των τίτλων ιδιοκτησίας ακίνητης ιδιοκτησίας συμπεριλήφθηκε στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΣΑΑ) ως ορόσημο στη μεταρρύθμιση 3(C3.5R3): Στρατηγική για την αντιμετώπιση ανεπαρκειών του συστήματος τίτλων ιδιοκτησίας. Σύμφωνα με το ΣΑΑ η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δεσμευτεί όπως τροποποιήσει τον περί Πώλησης Ακινήτων (Ειδική Εκτέλεση) Νόμο έτσι ώστε να διαφυλάσσει τα συμφέροντα των αγοραστών, εκ των προτέρων. Η τροποποίηση θα πρέπει να ψηφιστεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων (ΒτΑ) μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2022.
Τονίζεται ότι η εκταμίευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έγκαιρη επίτευξη όλων των στόχων και οροσήμων που έχουν τεθεί για κάθε μία από τις επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου.
Πέραν των 20 χιλιάδων οι εγκλωβισμένοι αγοραστές ακινήτων
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν κατατεθειμένα στο κτηματολόγιο, 60,202 πωλητήρια έγγραφα και στις αρχές του Νοεμβρίου υπήρχαν 20,554 υποθέσεις εγκλωβισμένων αγοραστών, με το κτηματολόγιο να έχει διεκπεραιώσει σχεδόν το 50% από αυτές, είπε ο Υπουργός Εσωτερικών στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής.
Ο Υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης, είπε από πλευράς του μετά από τη συνεδρία, ότι το θέμα της μεταβίβασης των τίτλων ιδιοκτησίας ακίνητης περιουσίας «αποτελεί ορόσημο» στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΣΑΑ).
Ο κ. Πετρίδης, όπως και ο Υπουργός Εσωτερικών, Νίκος Νουρής είχαν κληθεί από την Επιτροπή Νομικών να παραστούν στη συζήτηση για τον περί Πώλησης Ακινήτων τροποποιητικό νόμο, καθώς μέλη της είχαν εκφράσει ανησυχία σε προηγούμενη συνεδρία για κάποια ζητήματα που αφορούν στους εγκλωβισμένους αγοραστές.
Ο κ. Νουρής, μιλώντας κατά τη συνεδρία σημείωσε, ακόμη, ότι υπάρχουν 7,500 υποθέσεις τίτλων που δεν περιμένουν ότι θα εκδοθούν ποτέ γιατί υπάρχουν πολύ σοβαρές παρατυπίες, επισημαίνοντας ότι από τις περίπου 10,000 που παραμένουν εγκλωβισμένοι τίτλοι, αν υπολογιστεί ότι υπάρχουν οι 7,500 υποθέσεις που είναι «εξόχως προβληματικοί», «το πρόβλημα ουσιαστικά συρρικνώθηκε».
Στα συνεδρία συμφωνήθηκε όπως συζητηθούν κάποια τεχνικά ζητήματα μεταξύ των Υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών και εκπροσώπων των κομμάτων μέσω των μελών τους στην Επιτροπή, πριν σταλεί για ψήφιση το νομοθέτημα στην Ολομέλεια.
Στην αρχική του τοποθέτηση, ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Νίκος Τορναρίτης, είπε ότι μέλη εξέφρασαν επιφυλάξεις όσον αφορά στη συνταγματικότητα προνοιών του νομοσχέδιου και δεδομένου ότι η Επιτροπή αναγνωρίζει τη σοβαρότητα του θέματος, καθώς η ψήφιση του είναι αναγκαία για την εκταμίευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, κρίθηκε αναγκαία η παρουσία των δύο Υπουργών.
Ο κ. Πετρίδης, σε δηλώσεις του μετά την συνεδρία είπε ότι θεωρεί ότι έγινε μια καλή συζήτηση και ότι τέθηκαν κάποια τεχνικά θέματα και υπάρχει η διάθεση από πλευράς Υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών να δουν κάποιες λεπτομέρειες «που ευλόγως τέθηκαν από τους βουλευτές ώστε να ψηφιστεί το νομοσχέδιο και να συναντήσουμε και το ορόσημο του ταμείου Ανάκαμψης».
Σημείωσε ότι είναι «ένα αρκετά σημαντικό νομοσχέδιο», με το οποίο δημιουργείται μηχανισμός διαφύλαξης των συμφερόντων των αγοραστών ακίνητης περιουσίας, διασφαλίζοντας εκ των προτέρων ότι η μεταβίβαση της ακίνητης περιουσίας θα εκτελεστεί άμεσα και μόλις ο αγοραστής εκπληρώσει τις συμβατικές του υποχρεώσεις.
Τα τελευταία 50 χρόνια, πρόσθεσε, «οι κακές πρακτικές που ακολουθούνταν από τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης και από τις τράπεζες, κορυφώθηκαν με την εμπειρία του 2015 και τη δημιουργία χιλιάδων εγκλωβισμένων αγοραστών, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί η Βουλή των Αντιπροσώπων να νομοθετήσει για να τους απεγκλωβίσει».
«Θεωρήσαμε ως Κυβέρνηση ότι είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε την επανάληψη αυτής της κατάστασης», είπε, προσθέτοντας, πως ετοιμάστηκε το υπό συζήτηση νομοσχέδιο, το οποίο έτυχε διαβούλευσης με όλους τους εμπλεκομένους και έτυχε, επίσης, νομοτεχνικού ελέγχου και σκοπός του οποίου είναι η διασφάλιση ότι το έργο θα ολοκληρωθεί, ότι η υποθήκη της τράπεζας θα εξαλειφθεί και ότι τα συμφέροντα του αγοραστή σε σχέση με την έκδοση τίτλου, χωρίς υποθήκη, θα κλειδώσουν.
Εξήγησε πως αυτό θα επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους όπως, εάν το έργο του επιχειρηματία ανάπτυξης γης, είναι υποθήκη στην Τράπεζα, ο πωλητής θα πρέπει να ενημερώσει σχετικά τον αγοραστή. Σταδιακά και ανάλογα με την εξέλιξη των εργασιών του έργου, ολόκληρο το ποσό της πώλησης, θα πρέπει να κατατεθεί από τον αγοραστή στην τράπεζα, στον λογαριασμό του πωλητή ντιβέλοπερ.
Η Τράπεζα, είπε, με τα κεφάλαια του ντιβέλοπερ, την χρηματοδότηση από την τράπεζα και τα λεφτά από την πώληση, θα διασφαλίζει ότι το έργο θα ολοκληρωθεί, ενώ θα δεσμεύεται εγγράφως προς τον αγοραστή ότι με την κατάθεση ολόκληρου του ποσού θα απαλλάσσει το έργο από την υποθήκη της.
Ο κ. Πετρίδης είπε ότι σε περίπτωση αθέτησης της τράπεζας στις δεσμεύσεις της, θα επεμβαίνει ο Διευθυντής Κτηματολογίου και θα απαλλάσσει το ακίνητο από την υποθήκη.
«Αυτή η διαδικασία συνάδει με τις καλές πρακτικές που ακολουθούν και άλλες χώρες και είναι σύμφωνα με Οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι μόνο έτσι θα μπορεί να διασφαλιστεί ότι το σύνολο των χρημάτων του αγοραστή θα χρησιμοποιηθούν για το έργο για το οποίο ο αγοραστής πληρώνει τα χρήματα του και δεν θα έχουμε ξανά φαινόμενα ημιτελών έργων, όπως στο παρελθόν, με θύματα τους ίδιους τους αγοραστές/καταναλωτές.
Υπενθύμισε ότι το θέμα της μεταβίβασης των τίτλων ιδιοκτησίας ακίνητης ιδιοκτησίας «αποτελεί ορόσημο» στο ΣΑΑ της Κυπριακής Δημοκρατίας στη μεταρρύθμιση «Στρατηγική για την αντιμετώπιση ανεπαρκειών του συστήματος τίτλων ιδιοκτησίας».
Ο Υπουργός Εσωτερικών, Νίκος Νουρής, στη δική του τοποθέτηση κατά τη συνεδρία σημείωσε ότι υπάρχουν αυτή τη στιγμή κατατεθειμένα στο κτηματολόγιο, 60,202 πωλητήρια έγγραφα και ότι στις αρχές του Νοεμβρίου υπήρχαν 20,554 υποθέσεις εγκλωβισμένων αγοραστών με το κτηματολόγιο να έχει διεκπεραιώσει σχεδόν 50% από αυτές.
Είπε ακόμη ότι υπάρχουν 7,500 υποθέσεις τίτλων που δεν περιμένουν ότι θα εκδοθούν ποτέ γιατί υπάρχουν πολύ σοβαρές παρατυπίες, σημειώνοντας ότι, από τις περίπου 10,000 που παραμένουν εγκλωβισμένοι τίτλοι, αν υπολογιστεί ότι υπάρχουν οι 7,500 υποθέσεις που είναι «εξόχως προβληματικοί», «το πρόβλημα ουσιαστικά συρρικνώθηκε».
Είπε ακόμη ότι δεν θεωρούν ότι υπάρχει θέμα συνταγματικότητας.
Σε παρατήρηση του Βουλευτή του ΑΚΕΛ, Ανδρέα Πασιουρτίδη, για το ενδεχόμενο μια τράπεζα να αρνηθεί να εκδώσει τίτλο σε κάποιο αγοραστή, είπε ότι δεν υπάρχει κάποια ασφαλιστική δικλείδα γι’ αυτό όμως, δεν υπάρχει ένδειξη μέχρι σήμερα από κανένα τραπεζικό ίδρυμα τέτοιας συμπεριφοράς, σημειώνοντας ότι δεν έχει λόγο να το κάνει. Είπε ότι δεν θεωρεί ότι αυτό είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα, καθώς δεν έχει λόγο μια τράπεζα να μην προχωρήσει να εκδώσει τον τίτλο.
Το μόνο σημείο το οποίο τους προβλημάτισε, είπε, είναι η θέση για την κατάθεση του συνόλου του ποσού, του 100% του συνόλου του ποσού, και εάν και κατά πόσον θα πρέπει να πάει στο 100% η να μείνει ένα μικρό ποσοστό, το οποίο απλώς θα είναι για την έκδοση του τίτλου για να υπάρχει μία δέσμευση από την πλευρά του πωλητή.
Ο Διευθυντής του Κτηματολογίου Ελλίκος Ηλία, διευκρίνισε ότι αυτό που επιχειρείται με το παρόν νομοσχέδιο είναι η τροποποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας και ότι ισχύει ο Νόμος περί ειδικής εκτέλεσης, η οποία, όπως είπε, πρέπει να είναι το έσχατο μέτρο που πρέπει να παρθεί σε μια διαδικασία αγοραπωλησίας.
Είπε ότι εισάγονται δύο νέες παράμετροι, που προστατεύουν περαιτέρω τους αγοραστές, καθώς με τις τροποποιήσεις επιτυγχάνεται, «καθαρό οικόπεδο» για να γίνει η ανάπτυξη, «χωρίς βάρη τα οποία θα μετακυλιστούν στους ανυποψίαστους αγοραστές», αλλά και ότι τα χρήματα που δίνουν οι αγοραστές για συγκεκριμένη ανάπτυξη, να μην δίνονται αλλού από τον επαγγελματία ανάπτυξης γης. Πρόσθεσε ότι δεν θα είναι εύκολο να τα χρησιμοποιεί για άλλη επένδυση, σημειώνοντας ότι αυτά είναι σημαντικά στοιχεία και ότι δεν είναι τυχαίο ότι μπήκε στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και παρακάλεσε τη Βουλή να το ψηφίσει.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο κ. Πετρίδης, αντέδρασε έντονα σε εισηγήσεις του εκπροσώπου του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης για αλλαγές στην πρόταση, που είναι αναγκαίες όπως είπε, για αγοραστές από το εξωτερικό αλλά και για Κύπριους αγοραστές, «για να μην τρομοκρατηθούν».
Ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου είπε ότι έχουν ετοιμάσει μια «συγκεραστική πρόταση», σύμφωνα με την οποία το ποσοστό της υποθήκης να εξαρτάται από το ποσοστό συνιδιοκτησίας πλέον 20%, το οποίο είπε καλύπτει πλήρως τις τράπεζες και εξασφαλίζει και τον αγοραστή από την αρχή. Ζήτησαν επίσης, μεταξύ άλλων, όπως το πιστοποιητικό με τα εμπράγματα βάρη να μην περιλαμβάνει τα κατατεθειμένα συμβόλαια.
Ο κ. Πετρίδης είπε ότι διαφωνεί πλήρως με τις θέσεις του Συνδέσμου, λέγοντας ότι αυτά που ζητούν «είναι απαράδεκτα» και σημειώνοντας ότι δεν πήγαν στην Επιτροπή για να κάνουν νέα διαβούλευση μαζί τους.
Ο κ. Τορναρίτης είπε στο τέλος της συνεδρίας ότι θα αναμένουν να σταλεί άτυπα το κείμενο στην Επιτροπή όπου τα Υπουργεία θα μπορούν να συνεννοηθούν με εκπρόσωπους κάθε κόμματος για κάποια σημεία.
Συναφείς δημοσιεύσεις στα ΜΜΕ:
Stockwatch: Νουρής: Πέραν των 20 χιλ. οι υποθέσεις εγκλωβισμένων ακινήτων
Stockwatch: Ακίνητα: Όλα στο τραπέζι για εγκλωβισμένους αγοραστές
Σχέδια νόμου για Ολομέλεια
Οι περί Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (Γενικοί) (Τροποποιητικοί) Κανονισμοί του 2022
Ο περί Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόμος του 2022
Ο περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόμος του 2022
Οι περί της Σύστασης και Λειτουργίας της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς Κανονισμοί του 2022
Οι περί Διαμεσολάβησης σε Οικογενειακές Διαφορές Κανονισμοί του 2020
Ο περί της Δωδέκατης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος του 2015
Ο περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2018
Ο περί Γάμου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2018
Ο περί Οικογενειακών Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2018
Η Επιτροπή, αφού τοποθετήθηκε επί των πιο πάνω σχεδίων νόμου, αποφάσισε όπως τα προωθήσει στην Ολομέλεια του σώματος προς έγκριση.
Συνεδρία Υποεπιτροπής της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως για την Εξέταση Κανονισμών που αφορούν Σχέδια Υπηρεσίας
Η Υποεπιτροπή της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως για την Εξέταση Κανονισμών που αφορούν Σχέδια Υπηρεσίας, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 23/11/2022, εξέτασε τα ακόλουθα σχέδια νόμου:
Οι περί Ηλεκτρονικής Υγείας (Γενικοί) Κανονισμοί του 2022 και συναφείς κανονισμοί
Η Υποεπιτροπή, ύστερα από μελέτη των κανονισμών, αποφάσισε όπως εισηγηθεί στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως την προώθησή τους στην Ολομέλεια του σώματος προς έγκριση, αφού προηγουμένως τοποθετηθεί επί αυτών σε επόμενη συνεδρία της.
Nomoplatform-ΚΥΠΕ-ΓΤΒ
