Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών, Αξιών και Επιτρόπου Διοικήσεως, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 06/09/2023, εξέτασε την ακόλουθη έκθεση:
Έκθεση Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2023 για κατάσταση κράτους δικαίου στην Κύπρο
Συνταγματικά κωλύματα για έλεγχο ΓΕ, να ζητηθεί τεχνική βοήθεια από ΕΕ λένε εμπλεκόμενοι φορείς
Δεν είναι εύκολο να προχωρήσει η τροποποίηση του Συντάγματος για τον έλεγχο των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα, λόγω περιορισμών που τίθενται από το δίκαιο της ανάγκης αλλά και λόγω του ημικατεχόμενου χαρακτήρα της χώρας, είπε η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, Δένα Θεοδώρου, στη διάρκεια της συνεδρίας της Επιτροπή Θεσμών, όπου συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε η εξέταση της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2023 για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Κύπρο.
Παράλληλα, ο εκπρόσωπος του μη κυβερνητικού οργανισμού Oxygono, Δρ. Νικόλας Κυριακίδης, επεσήμανε πως το μείζον ζήτημα που εγείρεται στην Έκθεση είναι αυτό της απουσίας μηχανισμών ελέγχου της Εισαγγελίας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να ζητηθεί άμεσα τεχνική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης, όπως ορθά έγινε κατά τη διαδικασία μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης.
Ανέλεγκτο Γενικού Εισαγγελέα και καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης
Κατά την έναρξη της συνεδρίας, η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, έθεσε δύο βασικά ζητήματα, το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα και την καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης. Σημείωσε ακόμη ότι η Νομική Υπηρεσία είναι το Α και το Ω στην απονομή δικαιοσύνης. Χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την επιστολή του ΓΓ του ΑΚΕΛ, Στέφανου Στεφάνου, διά της οποίας ζητείται η εφαρμογή της νομοθεσίας για ρητορική μίσους αναφορικά με δημοτικό σύμβουλο της Λεμεσού, η κ. Χαραλαμπίδου υπέδειξε ότι η Νομική Υπηρεσία όφειλε αυτεπάγγελτα να εφαρμόσει τον νόμο.
Δημιουργία εσωτερικού μηχανισμού εξέτασης ΓΕ
Η Δένα Θεοδώρου, εκ μέρους της Νομικής Υπηρεσίας, έκανε λόγο για θετικές αναφορές της έκθεσης για την πρόοδο του κράτους δικαίου στην Κύπρο, ενώ ανέφερε ότι εξετάζεται το ενδεχόμενο δημιουργίας εσωτερικού μηχανισμού εξέτασης των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα, εντός της Νομικής Υπηρεσίας.
Σε ό,τι αφορά την τροποποίηση του Συντάγματος, επεσήμανε ότι δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει εύκολα, λόγω περιορισμών που τίθενται από το δίκαιο της ανάγκης αλλά και λόγω του ημικατεχόμενου χαρακτήρα της χώρας.
Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, κατάθεσε εισήγηση όπως τις αποφάσεις του Γενικού Εισαγγελέα εξετάζουν οι δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου, με την κ. Θεοδώρου να απαντά πως τέθηκε και αυτή η πρόταση στο τραπέζι του διαλόγου, αναφέροντας μάλιστα ότι αντιμετωπίζεται θετικά και από τον ίδιο τον Γενικό Εισαγγελέα.
Ο εκπρόσωπος του μη κυβερνητικού οργανισμού Oxygono, Δρ. Νικόλας Κυριακίδης, επεσήμανε πως το μείζον ζήτημα που εγείρεται στην Έκθεση είναι αυτό της απουσίας μηχανισμών ελέγχου της Εισαγγελίας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να ζητηθεί άμεσα τεχνική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης, όπως ορθά έγινε κατά τη διαδικασία μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης.
Υποθέσεις ΚΕΠ
Απαντώντας σε ερώτηση της Ειρήνης Χαραλαμπίδου, ο Γιώργος Στυλιανού του Υπουργείου Εσωτερικών ανέφερε ότι έχουν γίνει οι διαδικασίες αποστέρησης της κυπριακής υπηκοότητας που είχε δοθεί στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (ΚΕΠ) κατόπιν της εισήγησης της Επιτροπής Νικολάτου.
Εν συνεχεία, η κ. Χαραλαμπίδου ρώτησε την Αστυνομία για την υπόθεση του τέως Προέδρου της Βουλής, Δημήτρη Συλλούρη, καθώς και την υπόθεση του δικηγορικού γραφείου που συνδέεται με πρώην Υπουργό.
Εκ μέρους της Αστυνομίας, ο Ιάκωβος Ιωάννου, ανέφερε ότι η υπόθεση του δικηγορικού γραφείου βρίσκεται στο τελικό στάδιο, κάνοντας λόγο για «τεράστιο ανακριτικό έργο». Πρόσθεσε ότι ο φάκελος θα κατατεθεί στη Νομική Υπηρεσία αυτόν τον μήνα.
Δράσεις Υπουργείων αναφορικά με συστάσεις της Έκθεσης
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ και Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρης Δημητρίου, ρώτησε τον Πρέσβη Λούη Τηλεμάχου, εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικού, αν το Υπουργείο έχει προβεί σε κινήσεις αναφορικά με τις 6 συστάσεις της έκθεσης που αφορούν την Κύπρο.
Απαντώντας στον κ. Δημητρίου, ο κ. Τηλεμάχου ανέφερε ότι οι συστάσεις αφορούν διαφορετικούς τομείς της Δημόσιας Υπηρεσίας και έχουν σταλεί στους ενδιαφερομένους. Πρόσθεσε ότι την Τετάρτη το Υπουργείο Εξωτερικών έστειλε ενημέρωση στο Υπουργικό Συμβούλιο για την έκθεση.
Απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, ο Κυριάκος Ανδρέου εκ μέρους του Υπουργείου Οικονομικών, είπε ότι στην έκθεση υπάρχει μία σύσταση που αφορά το Υπουργείο, η οποία είναι μέρος της ψηφιοποίησης της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας και προχωρά προς συμμόρφωση βάσει προγραμματισμού.
Από την πλευρά του ο Γιώργος Στυλιανού, εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών, σημείωσε ότι υπάρχουν δύο συστάσεις για το Υπουργείο, οι οποίες αφορούν την κατανομή διαφημιστικών δαπανών και την ενίσχυση της ανεξάρτητης διακυβέρνησης των ΜΜΕ.
Ακόμη, ο κ. Στυλιανού ανέφερε ενέργειες που γίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την προσπάθεια συμμόρφωσης του ΡΙΚ με σχετικές υποδείξεις.
Απαντώντας σε ερώτηση του Δημήτρη Δημητρίου για το ύψος των διαφημιστικών δαπανών, ο κ. Στυλιανού παρέπεμψε στο ΓΤΠ.
Με τη σειρά της, η Αλίκη Στυλιανού, Διευθύντρια του ΓΤΠ, είπε ότι το ύψος των δαπανών έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Γενικού Λογιστηρίου, προσθέτοντας ότι για το 2022 ήταν περίπου €1.300.000.
Η κ. Στυλιανού πρόσθεσε ότι υπάρχει διαβούλευση για την τροποποίηση του περί Τύπου νόμου, υποδεικνύοντας ότι είναι πιο παραγωγικό να αναμένουμε την Κομισιόν να θεσπίσει τον ευρωπαϊκό νόμο περί Τύπου (European Media Freedom Act – EMFA) και να ρυθμίσουμε ανάλογα τον κυπριακό νόμο.
Ο Νεόφυτος Επαμεινώνδας, Πρόεδρος της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης, ανέφερε ότι δεν υπάρχουν αρνητικές παρατηρήσεις της έκθεσης για την Αρχή. Στην έκθεση, πρόσθεσε, σημειώνεται ότι, ενώ υπάρχει έλεγχος στις μετοχικές δομές των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, δεν υπάρχει έλεγχος στα έντυπα μέσα και τις ψηφιακές υπηρεσίες.
Η πλήρης εφαρμογή του Digital Services Act από την Αρχή αναμένεται τον Φεβρουάριο του 2024, σημείωσε ο κ. Επαμεινώνδας. Ακόμη, υπέδειξε ότι το ΡΙΚ πρέπει να τροποποιήσει τον νόμο του για να δέχεται ισότιμο έλεγχο με τα άλλα κανάλια αναφορικά με τα προγράμματά του.
Η Μυρτώ Ζαμπάρτα, επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, ανέφερε ότι η Κομισιόν έχει προτείνει νομοσχέδια για το επίπεδο ηθικής και χρηστής διοίκησης των θεσμών.
Από την πλευρά του, ο Ανδρέας Κεττής, επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) στην Κύπρο, ανέφερε ότι εντός φθινοπώρου με αρχές του 2024 το ΕΚ θα εκδώσει σχετικό ψήφισμα.
Δηλώσεις Βουλευτών
Σε δηλώσεις του μετά το τέλος της συνεδρίας της Επιτροπής, ο κ. Δημητρίου τόνισε ότι «είμαστε το πρώτο Κοινοβούλιο της ΕΕ που εξετάζει έκθεση για κράτος δικαίου, δύο μέρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης». Αυτό, όπως είπε, «καταδεικνύει πόσο σημαντικό θεωρούμε αυτό το εργαλείο για τη βελτίωση της χώρας μας αλλά και στο σύνολο της ΕΕ».
«Στην Επιτροπή Θεσμών προχωρούμε σε πράξεις για την υλοποίηση των συστάσεων της έκθεσης», ανέφερε ο Πρόεδρος της Επιτροπής. Μια σύσταση της έκθεσης για τη Βουλή είναι η βελτίωση του νόμου για το Πόθεν Έσχες, είπε.
«Την επόμενη Τετάρτη θα συζητήσουμε την πρόταση νόμου που αφορά τα πολιτικώς εκτεθειμένα πρόσωπα και τα δημοσίως εκτεθειμένα πρόσωπα (νόμοι 49 και 50) ώστε και οι δύο νόμοι να είναι στο ίδιο μήκος κύματος και τα πρόσωπα να υποβάλλουν τη δήλωσή τους ηλεκτρονικά», πρόσθεσε.
Η άλλη σύσταση της έκθεσης, όπως εξήγησε ο κ. Δημητρίου, αφορά το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα και τον εκσυγχρονισμό του Συντάγματος για να καταστεί η Κύπρος μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα. Η συνέχεια της συζήτησης θα δοθεί σε συνεδρία στις 27 του μηνός.
Σε αυτό το πλαίσιο, όπως είπε, η Επιτροπή Θεσμών έχει αποστείλει επιστολή στις νομικές σχολές των πανεπιστημίων της Κύπρου για να εκφράσουν τις σκέψεις τους για τη μεταρρύθμιση του Συντάγματος. Ακόμη, σημείωσε την πρόθεση της Επιτροπής για διοργάνωση ημερίδας τους επόμενους μήνες γι’ αυτό το θέμα.
«Υπάρχουν συστάσεις, αλλά έχουν γίνει και βελτιώσεις. Όμως, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας», κατέληξε.
Από την πλευρά της, η κ. Χαραλαμπίδου, σε δηλώσεις της μετά το τέλος της συνεδρίας, ανέφερε ότι «έχουμε στα χέρια μας ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο». Ακόμη, υπέδειξε ότι «πρέπει να δείχνουμε αποφασιστικότητα ως προς την επεξεργασία της πληροφόρησης που μας δίνουν αυτές οι εκθέσεις για να γίνουν οι αλλαγές που απαιτούνται στον τόπο μας».
«Στην έκθεση καταγράφεται ότι η Κύπρος είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ που δεν έχει μηχανισμό ελέγχου των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα, με αποτέλεσμα να προχωρά σε αναστολές που δεν μπορούν να ελεγχθούν», υπογράμμισε η κ. Χαραλαμπίδου, προσθέτοντας ότι στην έκθεση γίνεται λόγος για μια άκρως προβληματική διαδικασία.
Ως Επιτροπή Θεσμών, είπε η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, «προσπαθήσαμε να εμπλέξουμε στη συζήτηση την ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου», σημειώνοντας ότι «μπορεί να χρειαστούμε και βοήθεια από τα αρμόδια όργανα της ΕΕ».
«Στη συνείδηση του πολίτη άρχισε πλέον να λειτουργεί έντονα το στοιχείο της απαξίωσης και της αμφισβήτησης», επεσήμανε. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως είπε, «δύο πολιτικά πρόσωπα, ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, υπηρετούσαν μια κυβέρνηση σε μια περίοδο όπου η χώρα μας στιγματίστηκε με την έκδοση των χρυσών διαβατηρίων».
«Αν θέλουμε να ξεπεράσουμε αυτήν την αμφισβήτηση, πρέπει αυτοί που ηγούνται της Νομικής Υπηρεσίας να προχωρήσουν σε δραστικές αλλαγές», υπέδειξε η κ. Χαραλαμπίδου. «Αν κάτι έχουμε ανάγκη σε αυτόν τον τόπο, είναι να αισθάνεται ο Κύπριος πολίτης ότι υπάρχει απονομή δικαιοσύνης», ανέφερε καταληκτικά.
Συναφείς δημοσιεύσεις στα ΜΕ:
Stockwatch: Αναζητούν φόρμουλα για έλεγχο Γενικού Εισαγγελέα
Stockwatch: Στον γεν. εισαγγελέα υπόθεση 295 διαβατηρίων
Nomoplatform: Κράτος Δικαίου στην Κύπρο: Αναγκαία η αυτοκριτική και εποικοδομητική διάθεση
Nomoplatform: Αρχίζει το φθινόπωρο στη Βουλή συζήτηση για μεταρρύθμιση του Συντάγματος
Nomoplatform-ΚΥΠΕ
