Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 23/10/2023, εξέτασε τα ακόλουθα σχέδια νόμου:
Ο περί Προϋπολογισμού του 2024 Νόμος του 2023
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω νομοσχέδιο σκοπός του οποίου είναι η έγκριση του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 2024 και ειδικότερα η έγκριση πληρωμής από το Πάγιο Ταμείο ποσού ύψους €8.699.935.388.
Γνώμονας του προϋπολογισμού η διασφάλιση δημοσιονομικής σταθερότητας
Βασικός γνώμονας του προϋπολογισμού του κράτους για το 2024 είναι η διασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας, ενώ βασικοί στόχοι είναι η προώθηση της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού για να μπούμε σε μια νέα εποχή, μιας πιο σύγχρονης οικονομίας, τόνισε ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός κατά την έναρξη στην Επιτροπή Οικονομικών της συζήτησης του προϋπολογισμού του κράτους για το 2024.
«Ο προϋπολογισμός είναι πλεονασματικός, ακριβώς γιατί ζούμε σε μια περίοδο συνεχών αρνητικών εξελίξεων και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίζουμε κάθε εξέλιξη, πέραν από το γεγονός ότι είναι πλεονασματικός για να μπορούμε να ανταποκριθούμε στις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις όσον αφορά τους στόχους του δημόσιου χρέους και άλλες υποχρεώσεις», υπογράμμισε.
Επικαλούμενος το μακροοικονομικό σενάριο, ο κ. Κεραυνός τόνισε πως «οι προοπτικές της κυπριακής οικονομίας μεσοπρόθεσμα παραμένουν θετικές με σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας, ιδιαίτερα μετά την κρίση στο Ισραήλ».
Σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών, «ο προϋπολογισμός έχει καταρτιστεί σε μια περίοδο πολύ σοβαρής οικονομικής αβεβαιότητας λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων και πριν από την κρίση στο Ισραήλ και επομένως οι επιπτώσεις αυτές δεν έχουν σταθμιστεί στον παρόντα προϋπολογισμό, όπως επίσης δεν έχει σταθμιστεί και η οικονομική μεταρρύθμιση η οποία είναι υπό διαμόρφωση και δημοσιονομικά ουδέτερη».
Ανέφερε επίσης ότι στον προϋπολογισμό δεν είναι σταθμισμένα και τα πρόσφατα μέτρα για την ακρίβεια που έχουν ανακοινωθεί καθώς και η ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2026.
Ο κ. Κεραυνός είπε ακόμη ότι ο προϋπολογισμός του 2024 και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2024 – 2026 ετοιμάστηκε «έχοντας ως βασικές προτεραιότητες» το δημοσιονομικό ισοζύγιο να είναι πλεονασματικό, την συγκράτηση της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα, τη μείωση του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα, την υλοποίηση σημαντικών έργων υποδομής «με προστιθέμενη αξία ώστε να δοθεί έμφαση σε κάποια σχέδια και συγχρηματοδοτούμενα έργα για να διατηρήσουμε την αναπτυξιακή πορεία της οικονομία μας».
Ειδικότερα, ο Υπουργός Οικονομικών είπε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας προβλέπεται να ανέλθει γύρω στο 2,9% το 2024 σε σύγκριση με την αναθεωρημένη πρόβλεψη για ανάπτυξη (λόγω των εξελίξεων) 2,4% το 2023, και για το 2025 και 2026 στο 3,1% και 3,2%, αντίστοιχα.
Ανέφερε επίσης ότι «είναι σημαντικό να διατηρήσουμε αυτό τον ρυθμό ανάπτυξης», ο οποίος είναι υπερδιπλάσιος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης που είναι 0,8%.
Πρόσθεσε ότι ο πληθωρισμός προβλέπεται να περιοριστεί το 2024 στο 2,5% και να ακολουθήσει μια καθοδική πορεία, προσθέτοντας ότι αυτή την περίοδο ο πληθωρισμός έχει ανέλθει στο 4,1%, «λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων» και της συνεχής αύξησης των επιτοκίων από την ΕΚΤ, ενώ για το ποσοστό ανεργίας ανέφερε πως αναμένεται να μειωθεί στο 5,8% του εργατικού δυναμικού το 2024.
Είπε ακόμη ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να βελτιωθεί στο 9,2% του ΑΕΠ σημειώνοντας ότι «αυτό είναι ένα θέμα το οποίο μας ανησυχεί» και για αυτό το Υπουργείο Οικονομικών, όπως είπε, «επεξεργάζεται προτάσεις για βελτίωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών».
Αναφερόμενος σε μακροοικονομικούς δημοσιονομικούς κινδύνους, ο ΥΠΟΙΚ είπε ότι αυτοί περιλαμβάνουν την σημαντική αύξηση του πληθωρισμού που διαβρώνει το πραγματικό εισόδημα των πολιτών με αρνητικές επιπτώσεις στην κατανάλωση και κατ΄ επέκταση στα έσοδα του κράτους, την περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων που οδηγεί σε επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης, την επιβάρυνση των δημοσίων οικονομικών από το ΓεΣΥ κυρίως μέσω μεταφοράς υποχρεώσεων του ΓεΣΥ στον κρατικό προϋπολογισμό ή και η μη ανάληψη υποχρεώσεων που προβλέπεται από το ΓεΣΥ από τον σφαιρικό προϋπολογισμό του ΟΑΥ, τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις σε βάρος της Δημοκρατίας που δύναται να προκύψουν από δικαστικές υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της δικαιοσύνης και αφορούν υποθέσεις της Αρχής Εξυγίανσης των πιστωτικών ιδρυμάτων και όχι μόνο, όπως είναι η μη υλοποίηση σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων σε αριθμό κοινοτήτων, θέμα στο οποίο «η ΕΕ μας πήρε στο δικαστήριο».
Αναφέρθηκε επίσης «σε σοβαρό δημοσιονομικό κίνδυνο» σε σχέση με επιπτώσεις από την αύξηση των μεταναστευτικών ροών και την ενδεχόμενη επιβάρυνση των δημοσίων δαπανών λόγω των κλιματικών αλλαγών.
Μόνο αιτήματα για κλίμακες Α2-5-7
Απαντώντας σε σειρά ερωτήσεων Βουλευτών, ο κ. Κεραυνός είπε ότι «η αύξηση δαπανών προσωπικού είναι κάτι που μας ανησυχεί για αυτό γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια που θα είναι συνεχής», προσθέτοντας ότι οι δαπάνες έχουν ανέλθει στα 3,7 δισεκατομμύρια και «δεν μπορεί να συνεχίσει αυτή η τάση», διαφορετικά θα υπάρξουν προβλήματα.
«Δεν έχω δεχθεί και δεν θα δεχθώ πρόσθετα αιτήματα από τις συντεχνίες των δημοσίων υπαλλήλων, πέραν από τις κλίμακες Α2-Α5-Α7 όπου είναι κάποιοι άνθρωποι με πολύ χαμηλές αμοιβές», ανέφερε και πρόσθεσε ότι αυτό «θα το μελετούμε, θα το κοστολογήσουμε και θα δούμε πως μπορεί να υλοποιηθεί και από πότε με ένα τρόπο που δεν θα δημιουργεί σοβαρές επιπτώσεις».
Πρόθεση για ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης
Σε σχέση με τις αμυντικές δαπάνες, ο κ. Κεραυνός είπε ότι «η αύξηση είναι συγκριτικά μικρή», αλλά «βρισκόμαστε στο 2% (του ΑΕΠ) και αυτό δεν σημαίνει πως σχετίζεται με το ποσοστό που αφορά τους εξοπλισμούς».
«Είναι έγνοια μας η αύξηση των αμυντικών δαπανών, μελετούμε διάφορες προτάσεις που δεν μπορούμε να αναφερθούμε δημόσια και υπάρχει η πρόθεση να ενισχύσουμε την αμυντική προσπάθεια», πρόσθεσε.
Είπε ακόμη ότι το δημοσιονομικό συμβούλιο έχει εκφράσει την άποψη του και ότι συμφωνεί με τις κατευθύνσεις που δίδει ο προϋπολογισμός, ενώ σε σχέση με την υλοποίηση έργων, ο Υπουργός Οικονομικών ανέφερε πως αυτά είναι έργα τα οποία έχουν ενσωματωθεί στο σχέδιο Ανθεκτικότητας και Ανάπτυξης και έχουν αρχίσει να υλοποιούνται από την προηγούμενη Κυβέρνηση.
Τέλος 350 ευρώ για εταιρείες
Αναφορικά με το τέλος των 350 ευρώ για εταιρείες, ο κ. Κεραυνός είπε ότι σε αυτή την σημερινή «δύσκολη συγκυρία δεν είναι εύκολο να απωλέσουμε εισοδήματα», προσθέτοντας ότι «είναι κατανοητή η προσπάθεια οι μικρές επιχειρήσεις ή εκείνες που δεν δραστηριοποιούνται να μην πληρώσουν αυτό το τέλος».
Ανέφερε πως οι σκέψεις είναι «να υπάρξει μια κλιμάκωση που δεν θα επηρεάσει πολύ μεγάλες επιχειρήσεις και η απώλεια εσόδων να είναι όσο το δυνατό λιγότερη».
ΑΤΑ
Σε σχέση με την ΑΤΑ, ο κ. Κεραυνός είπε ότι το θέμα απασχολεί το Υπουργείο Εργασίας και «η κατεύθυνση είναι στα επόμενα στάδια πρέπει η ΑΤΑ να είναι συνδεδεμένη με την παραγωγικότητα και με άλλες παραμέτρους για να είναι περισσότερο αποτελεσματική, παρά να συμβάλει στις πληθωριστικές πιέσεις».
Πράσινη φορολοφία
Αναφορικά με την πράσινη φορολογία, ο Υπουργός Οικονομικών είπε ότι αν και πρέπει να πάμε στην πράσινη μετάβαση, «από την άλλη είναι παρανοϊκό την ώρα που υπάρχει ακρίβεια και αύξηση τιμών στα καύσιμα και η Κυβέρνηση εφαρμόζει μέτρα αντιμετώπισης της αύξησης των τιμών, να μπαίνουν και επιπρόσθετες φορολογίες».
«Ο προγραμματισμός σε συνέχεια μελετών εμπειρογνωμόνων που είχε προσφύγει το ΥΠΟΙΚ ήταν αυτές οι φορολογίες να μπουν από τον Δεκέμβριο και το έχουμε μεταφέρει για αρχές του 2024 και οι προσπάθειες συνεχίζονται για να δούμε πως μπορεί να αντιμετωπιστεί το θέμα» και «να μην προκύψουν πρόσθετα βάρη», κυρίως στα μεσαία νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ανέφερε.
ΓεΣΥ
Σε σχέση με το ΓεΣΥ, ο κ. Κεραυνός είπε ότι «ένα πρόβλημα υπαρκτό, πραγματικό», καθώς «τον ερχόμενο Μάιο του 2024 ολοκληρώνονται τα πέντε χρόνια, όπου με βάση σχετική νομοθεσία, πρέπει να σταματήσει το κράτος να επιχορηγεί τον ΟΚΥπΥ», ενώ ο οργανισμός «έχει ζητήσει παράταση για τρία χρόνια».
«Πρόθεση μου είναι να δώσω παράταση ένα χρόνο, νοουμένου ότι γίνουν οι ενέργειες εκείνες που πρέπει για να συμμαζευτούν και να νοικοκυρευτούν όλα τα προβλήματα που απασχολούν τον ΟΚΥπΥ», ανέφερε, προσθέτοντας ότι η χορηγία είναι πέραν των 100 εκατομμυρίων ευρώ, ετησίως.
Αναστολή των εκποιήσεων πρώτης κατοικίας
Αναφορικά με την επικείμενη λήξη της περιόδου για αναστολή των εκποιήσεων πρώτης κατοικίας, ο ΥΠΟΙΚ είπε ότι η Κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει πακέτο μέτρων και «έχουμε προχωρήσει σε ένα νέο νομοσχέδιο για διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου», προσθέτοντας ότι «παραμένουν να γίνουν κάποιες διαβουλεύσεις και θα είμαστε έτοιμοι πριν εκπνεύσει η προθεσμία μη εκποίησης πρώτης κατοικίας να κατατεθούν στην Βουλή».
«Το νομοσχέδιο θα συνάδει με όσα συνταγματικά, νομικά και θεσμικά επιτρέπεται», ενώ «έχουν ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη οι απόψεις από όπου και αν έχουν εκφραστεί», πρόσθεσε.
Ταμείο Αλληλεγγύης
Αναφορικά με το Ταμείο Αλληλεγγύης, ο Υπουργός Οικονομικών είπε ότι έχει διπλασιαστεί το ποσό και από 25 εκ. ευρώ έχουν κατατεθεί στο Ταμείο 50 εκ. ευρώ όπως ήταν η δέσμευση του Προέδρου Χριστοδουλίδη, αυξάνοντας το συνολικό ποσό στα 200 εκ. ευρώ, ενώ η ηλεκτρονική πλατφόρμα στην οποία θα γίνονται αιτήσεις «θα είναι έτοιμη τέλος του έτους».
Κεντρικός Φορέας Ισότιμης Κατανομής Βαρών
Σε σχέση με τον προϋπολογισμό του Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών, ο κ. Κεραυνός είπε ότι ο προϋπολογισμός του Φορέα έχει εγκριθεί όπως είχε σταλεί με την διαφορά όσον αφορά το 0,4% και τα έσοδα που προκύπτουν (από την πώληση ακινήτων από πολιτογραφήσεις) αυτά θα είναι κάτω από την διάκριση του Υπουργείου Οικονομικών διότι δεν έχουμε καταλήξει ακόμη με τον Φορέα σε συγκεκριμένη συμφωνία».
«Εμείς και πολλοί άλλοι δεν επιθυμούμε να γίνεται εξαγορά περιουσιών στα κατεχόμενα», πρόσθεσε.
«Μαξιλαράκι» σε περίπτωση που υπάρξουν αρνητικές εξελίξεις
Εξάλλου, ερωτηθείς μετά τη συνεδρία κατά πόσον υπάρχει «μαξιλαράκι» σε περίπτωση που υπάρξουν αρνητικές εξελίξεις, ο κ. Κεραυνός είπε ότι «είναι πλεονασματικός ο προϋπολογισμός, υπάρχει το ‘μαξιλαράκι’ 2,2% του ΑΕΠ και το πρωτογενές πλεόνασμα 3,6% του ΑΕΠ για να αντιμετωπίζουμε απρόβλεπτες αρνητικές καταστάσεις και για να μπορούμε να εφαρμόζουμε κοινωνική πολιτική και να ικανοποιούμε τους δείκτες χρέους που πρέπει να μειωθούν μεσοπρόθεσμα στο 60%».
Αυξημένα έσοδα τραπεζών
Αναφορικά με τα αυξημένα έσοδα των τραπεζών λόγω αύξησης των επιτοκίων, ο κ. Κεραυνός αφού είπε ότι η Κυβέρνηση δεν μπορεί να παρεμβαίνει σε ανεξάρτητους θεσμούς όπως είναι η Κεντρική Τράπεζα και οι εποπτευόμενες της τράπεζες, είπε ότι «η Κυβέρνηση έχει κάνει τις ενέργειες της και συνεχίζει να τις κάνει προς τις τράπεζες ώστε να εφαρμόσουν σχέδια και πιο γενναιόδωρα από αυτά που έχουν εφαρμόσει ώστε να συμβάλουν και αυτές στην ανακούφιση των κοινωνικών προβλημάτων που συγκυριακά αντιμετωπίζουμε τώρα», στα πλαίσια της κοινωνικής τους ευθύνης, «σταθμίζοντας και το γεγονός ότι οι τράπεζες μας στηρίχθηκαν την ώρα που έπρεπε από τον κυπριακό λαό».
Χρέη ποδοσφαιρικών ομάδων
Ερωτηθείς για τα χρέη των ποδοσφαιρικών ομάδων, ο κ. Κεραυνός είπε ότι «για να μπορούν οι ομάδες να συμμετάσχουν σε ευρωπαϊκές ομάδες πρέπει να υπάρχει ένα πιστοποιητικό ότι δεν έχουν οφειλές στο δημόσιο και αλλού», προσθέτοντας ότι η Κυβέρνηση έχει κάνει σχέδιο δίδοντας τη δυνατότητα να γίνουν αποπληρωμές των οφειλόμενων».
«Αν αυτό δεν υλοποιηθεί, η Κυβέρνηση δεν μπορεί να δίδει πιστοποιητικά ότι δεν υπάρχουν οφειλές», ανέφερε.
Οι δηλώσεις των Βουλευτών
Εξάλλου, σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία, ο αναπληρωτής Πρόεδρος της Επιτροπής, Βουλευτής ΔΗΚΟ Χρύσης Παντελίδης εξέφρασε ικανοποίηση για ο πρώτος προϋπολογισμός, που ετοιμάστηκε και κατατέθηκε από την Κυβέρνηση του Προέδρου Χριστοδουλίδη, επιτυγχάνει τη χρυσή τομή, όπως είπε, «ανάμεσα στην κοινωνική ευαισθησία για κοινωνική συνοχή και στη διαφύλαξη της δημοσιονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας».
Ανέφερε ότι προϋπολογισμός του 2024, παρουσιάζεται και συζητείται «υπό το φως της πρόσφατης, ιστορικής, θα έλεγα, αναβάθμισης της κυπριακής οικονομίας στην επενδυτική βαθμίδα, από τον οίκο Moody’s, για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια και των ορθών μέτρων, κόστους 196 εκ. ευρώ, που αποφάσισε η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, την περασμένη Παρασκευή, για στήριξη της κυπριακής κοινωνίας».
Παράλληλα, ανέφερε ότι ο προϋπολογισμός συζητείται «και στη σκιά της συνεχιζόμενης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και των προβλημάτων που προκαλεί σε όλη την Ευρώπη, των τρομοκρατικών επιθέσεων της Hamas και της αναπόφευκτης πολεμικής κλιμάκωσης στο Ισραήλ και στη Μέση Ανατολή και του μακροχρόνια υψηλού πληθωρισμού και των αρνητικών συνεπειών που αυτός προκαλεί».
«Σκοπός της διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη είναι η ευημερία των ανθρώπων και όχι των αριθμών», ανέφερε και πρόσθεσε πως «με δεδομένο το γεγονός ότι η ευημερία των αριθμών είναι προϋπόθεση για την ευημερία των ανθρώπων, ο κρατικός Προϋπολογισμός 2024, καταρτισμένος με προσοχή, με σύνεση και με μέτρο, χωρίς λαϊκισμούς, δημιουργεί τις συνθήκες για ανάπτυξη με κοινωνική συνοχή και δημοσιονομική σταθερότητα».
Ο Βουλευτής ΔΗΣΥ Χάρης Γεωργιάδης εξέφρασε την ικανοποίηση του ΔΗΣΥ για τις επιδόσεις της κυπριακής οικονομίας, οι οποίες παραμένουν θετικές, όπως είπε.
«Οι πολιτικές των κυβερνήσεων του Δημοκρατικού Συναγερμού την τελευταία δεκαετία και οι δύσκολες αποφάσεις που συχνά έπρεπε να λάβουμε, έχουν δημιουργήσει μια υγιή βάση και επιτρέπουν σήμερα εκείνες οι αποφάσεις στη χώρα μας, να αντιμετωπίζει τις εξωγενείς πιέσεις με αξιοσημείωτη επάρκεια», πρόσθεσε.
Ο κ. Γεωργιάδης εξέφρασε επίσης ικανοποίηση για «το γεγονός ότι η Κυβέρνηση έχει καταθέσει ένα πλεονασματικό προϋπολογισμό για το 2024» και πρόσθεσε πως αυτός θα μελετηθεί «προσεχτικά και θα εισηγηθούμε τυχόν βελτιώσεις και προσθήκες».
Επιπλέον, εξέφρασε ανησυχία «για την τάση διόγκωσης του κρατικού μισθολογίου, που φτάνει το 14% σε ένα μόνο χρόνο, κάτι για το οποίο είχαμε έγκαιρα προειδοποιήσει», όπως είπε.
Ανέφερε ότι «η συγκράτηση του μισθολογίου και γενικότερα των δημοσίων δαπανών είναι απαραίτητη, θα διασφαλίσει τη σταθερότητα και θα επιτρέψει την προσεκτική προώθηση φορολογικών κινήτρων και ελαφρύνσεων προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων» και «θα επιτρέψει επίσης την ικανοποίηση βασικών πολιτικών προτεραιοτήτων, όπως είναι η αμυντική θωράκιση στην οποία πρέπει να διατεθούν αυξημένα κονδύλια».
«Και είναι κάθετα αντίθετη η προσέγγιση μας με αυτή του ΑΚΕΛ, που αντί να στηρίζει τη δημοσιονομική πειθαρχία, την καταγγέλλει», πρόσθεσε.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Αντρέας Καυκαλιάς είπε ότι «ο πρώτος προϋπολογισμός της νέας Κυβέρνησης έχει κατατεθεί με ελλείμματα και ανισορροπίες, οι οποίες αγνοούν τις πραγματικές προκλήσεις και ανάγκες της κοινωνίας», όπως είναι η προστασία με ολοκληρωμένες πολιτικές από την ακρίβεια, η ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος και η τόνωση της κατανάλωσης, η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της κυπριακής οικονομίας, η απουσία ολοκληρωμένων προτάσεων για την προσιτή στέγη, η στήριξη των δανειοληπτών, λόγω του υψηλού κόστους δανεισμού και του ετεροβαρούς νομικού πλαισίου υπέρ των τραπεζών σε ό,τι αφορά στις εκποιήσεις και η στήριξη της οικογένειας και ιδιαίτερα των νέων γονιών.
«Την ίδια ώρα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν προσεγγίζονται τομείς της οικονομίας που λόγω των εξελίξεων ευεργετήθηκαν με επιπρόσθετα κέρδη. Αναφέρομαι ασφαλώς στη φορολόγηση υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας και των τραπεζών», πρόσθεσε.
Επιπρόσθετα, ανέφερε ότι «παρά τις αυξήσεις στις κοινωνικές παροχές, δεν αυξάνεται το διαθέσιμο εισόδημα των ευάλωτων ομάδων, ενώ το κρίσιμο θέμα της επαρκούς προσφοράς προσιτής στέγης δεν αντιμετωπίζεται».
Σε ό,τι αφορά στην αναπτυξιακή πολιτική του κράτους, ο κ. Καυκαλιάς είπε ότι ενώ υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι, – γνωστό το ύψος των ποσών που έχει εισπράξει το κράτος από τα απροσδόκητα έσοδα, την ακρίβεια και τις φορολογίες – εντούτοις αυτοί οι πόροι δεν διοχετεύονται αποτελεσματικά στην οικονομία» και πρόσθεσε ότι «οι στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά ενέργειας συνεχίζουν να υφίστανται, χωρίς να προστατεύουν την κοινωνία από τις διεθνείς αυξήσεις στις τιμές καυσίμων».
Τέλος, ανέφερε ότι το ΑΚΕΛ με υπευθυνότητα, χωρίς να αγνοεί την ανάγκη για δημοσιονομική σταθερότητα θα συνεχίσει τη μελέτη των προϋπολογισμών ανά υπουργείο και θα καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις και εισηγήσεις.
Ο Βουλευτής του ΕΛΑΜ Σωτήρης Ιωάννου είπε ότι φιλοσοφία του ΕΛΑΜ είναι «η ύπαρξη ενός κοινωνικού κράτους που θα επενδύει στο πρωτογενή και δευτερογενή τομέα παραγωγής, στους εργαζόμενους και στους νέους ανθρώπους, θα στηρίζει τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, τα άτομα με αναπηρίες, τους μονογονιούς, τους πολύτεκνους, τις κυπριακές επιχειρήσεις» και «θα ευγνωμονεί με τις πράξεις του τους συνταξιούχους και τους βετεράνους πολέμους».
«Θα στηρίζει τους πολίτες απέναντι στο κύμα της ακρίβειας και του πληθωρισμού», ανέφερε και πρόσθεσε πως «ένας κράτος που θα θέτει το καλό των δανειοληπτών πάνω από το συμφέρον των τραπεζών» και «θα ενισχύει το αξιόμαχο και την αποτρεπτική ικανότητα της ΕΦ και θα σταματά να σπαταλά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε παράνομους μετανάστες εις βάρος των φορολογουμένων», προσθέτοντας ότι «196 εκ. ευρώ θα ξοδευτούν προς αυτή την κατεύθυνση».
Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ Ηλίας Μυριάνθους χαιρέτισε τον προϋπολογισμό και εξέφρασε ικανοποίηση γιατί αρκετές από τις θέσεις και προτάσεις της ΕΔΕΚ, όπως είπε, «έχουν συμπεριληφθεί σε αυτόν».
Επίσης, χαιρέτισε τα πρόσφατα, όπως είπε, «μέτρα κοινωνικής στήριξης τα οποία συμπεριλαμβάνουν θέσεις και της ΕΔΕΚ».
Ανέφερε επίσης ότι «βρισκόμαστε σε ένα ασταθές οικονομικό περιβάλλον, τόσο ευρωπαϊκό όσο και παγκόσμιο, και απαιτείται διαχείριση νούσιμη των οικονομικών χωρίς πειραματισμούς των προηγούμενων περιόδων» και πρόσθεσε ότι το 2026 ξεκινά η αποπληρωμή του δανείου προς την τρόικα και «θα πρέπει το κράτος να είναι έτοιμο να ανταπεξέλθει σε αυτή την υποχρέωση».
«Το γεγονός ότι σε αυτόν τον προϋπολογισμό υπάρχει ένα ποσό της τάξης των 5,94 δισ. ευρώ για κοινωνικές παροχές δείχνει την ευαισθησία της παρούσας Κυβέρνησης για το κράτος πρόνοια», ανέφερε και πρόσθεσε ότι η ΕΔΕΚ θα προσπαθήσει να βελτιώσει εκεί που «υπάρχουν δυνατότητες την αναβάθμιση του κράτους πρόνοιας».
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ-ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Αλέκος Τρυφωνίδης εξέφρασε την στήριξη της παράταξης του στις ενέργειες και πολιτικές που ακολουθούνται, αλλά και την πρόθεση ότι «θα συμβάλουμε εποικοδομητικά και θετικά με συγκεκριμένες προτάσεις και εισηγήσεις στην υλοποίηση των στόχων της Κυβέρνησης και όπου θεωρούμε ότι υπάρχουν αδυναμίες ή ελλείψεις».
Ανέφερε ότι «οι δημοσιονομικές προβλέψεις για το 2023 και 2024, αλλά και η πρόσφατη διπλή αναβάθμιση του πιστοληπτικού κινδύνου της χώρας μας από τον οίκο αξιολόγησης Moody’s επιβεβαιώνουν και αποδεικνύουν την πρόοδο που έχει σημειώσει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια και στέλνει αισιόδοξα μηνύματα» και πρόσθεσε ότι αυτά «θα πρέπει να αξιοποιηθούν προς όφελος των ευάλωτων και μικρομεσαίων στρωμάτων και γενικά της ευημερίας του λαού μας».
Είπε ακόμη ότι «η παρατεταμένη ακρίβεια και ο πληθωρισμός, και οι μεγάλες αυξήσεις στις δόσεις των δανείων, έχουν πλήξει σε μεγάλο βαθμό, τόσο τα νοικοκυριά όσο και τις επιχειρήσεις, γι’ αυτό επιβάλλεται να παρθούν μέτρα για την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των συμπολιτών μας», ενώ εξέφρασε ικανοποίηση για το κυβερνητικό πακέτο 17 μέτρων κατά της ακρίβειας.
Σε σχέση με τα μέτρα αυτά, ο κ. Τρυφωνίδης είπε ότι «σε πρώτο στάδιο έχουμε εισηγηθεί όπως η περίοδος έναρξης της μείωσης του φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης να είναι η 1η Νοεμβρίου 2023 και όχι η 1η Δεκεμβρίου 2023, διότι στις ορεινές κοινότητες οι κάτοικοι έχουν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν το πετρέλαιο θέρμανσης».
Επίσης, χαιρέτισε την ένταξη των φοιτητών των πολυτέκνων στο Επίδομα Τέκνου και εισηγήθηκε να καταβάλλεται το 100% και όχι το 50%.
Ανέφερε επίσης ότι θα πρέπει να αυξηθεί το κριτήριο ηλικίας των 41 ετών για την παραχώρηση εφάπαξ ποσού ύψους 20.000 μέχρι 50.000 ευρώ σε νεαρά ζευγάρια ή νέους για επιδότηση αγοράς διαμερίσματος.
Αναφέρθηκε επίσης μεταξύ άλλων στο αίτημα της ΔΗΠΑ για να εξασφαλιστεί μια νέα παράταση αναστολής εκποιήσεων και εξέφρασε ικανοποίηση ότι εντός των επόμενων ημερών θα έρθουν τα νομοσχέδια για την αύξηση των αρμοδιοτήτων του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου και τις αλλαγές για το Ειδικό Δικαστήριο.
Επιπρόσθετα αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στις εκκρεμότητες στο νέο Συνταξιοδοτικό Σχέδιο, στο ζήτημα της πιο γρήγορης ανέλιξης των χαμηλόμισθων δημοσίων υπαλλήλων κλίμακας Α2-5-7, στην αύξηση χορηγίας προς τα Προσφυγικά και Ακριτικά Σωματεία, στην δωρεάν νομική αρωγή σε κουρεμένους καταθέτες και κατόχους αξιογράφων ενώ χαιρέτισε τη δήλωση του Υπουργού για κλιμακωτή ΑΤΑ στις επόμενες περιόδους για να καλύψει περισσότερο τους χαμηλόμισθους αλλά και την αύξηση του κατώτατου μισθού για τους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα.
Ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Συνεργασία Πολιτών Σταύρος Παπαδούρης είπε ότι «η πρώτη ανάγνωση μας δίνει ένα προϋπολογισμό που έχει θετικό πρόσημο (πλεόνασμα)», προσθέτοντας ότι η πρόθεση της Κυβέρνησης σε σχέση με τον προϋπολογισμό «ακολουθεί την πρόθεση της προηγούμενης Κυβέρνησης», που είναι «να είμαστε εντάξει με τις αξιολογήσεις, με τους δείκτες και για αυτό υπάρχουν κάποιες πρώτες επιφυλάξεις και ανησυχίες».
Ανέφερε ότι θα περίμενε να δει «ένα προϋπολογισμό πιο ανθρωποκεντρικό βάσει των εξαγγελιών του Προέδρου της Δημοκρατίας» και πρόσθεσε ότι μια επεξήγηση που δεν έχει γίνει αυτό είναι ότι «το Υπουργείο και το κράτος προνοητικά βλέποντας τις εξελίξεις στην περιοχή να προτιμούν να κρατήσουν κάποιο μαξιλαράκι ασφάλειας σε περίπτωση που έχουμε επιμήκυνση της αβέβαιης περιόδου».
Ο κ. Παπαδούρης είπε ότι έθεσε στον Υπουργό ότι τους πολίτες που «θεωρούσαμε παλιά μεσαία τάξη και σήμερα είναι μεσαία προς φτωχή κατηγορία αν είχαν και κανένα κομπόδεμα που θα τους βοηθούσε να αντέξουν περισσότερο πλέον δεν υπάρχει αυτό το κομπόδεμα».
Ανέφερε ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν δεν θα έπρεπε «να είναι στοχευμένα μόνο και απόλυτα και αυστηρά στα πολύ ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά έπρεπε να στοχευθούν επίσης και τα νοικοκυριά τα οποία είναι κάτω από τη μεσαία τάξη και κινδυνεύουν να φθάσουν στην κατηγορία των πολύ ευάλωτων νοικοκυριών».
Αναφορικά με τα ΜΕΔ, ο κ. Παπαδούρης είπε ότι «περιμένουμε ακόμη τα μέτρα από την Κυβέρνηση» και «δεν θα προλάβουμε να τα καταθέσουμε μέχρι τις 31 Οκτωβρίου που λήγει η αναστολή των πληστειριασμών» γιατί η επόμενη συνεδρία της Ολομέλειας θα είναι στις 2 Νοεμβρίου και εξέφρασε την ελπίδα ότι το ΥΠΟΙΚ θα επεκτείνει αυτή την περίοδο.
Σε σχέση με το ενοίκιο έναντι δόσης, ο κ. Παπαδούρης είπε ότι εκκρεμούν ακόμη 712 αιτήσεις και διερωτήθηκε πότε θα εξεταστούν αυτές οι αιτήσεις, ενώ σε σχέση με το Ταμείο Αλληλεγγύης είπε ότι τίποτε δεν μπορεί να προχωρήσει εάν δεν είναι έτοιμη η Πλατφόρμα για να μπορεί κάποιος να κάνει την αίτηση του.
Ο οικονομικός σχεδιασμός να αντανακλά την αβεβαιότητα, λέει ο Διοικητής της ΚΤΚ
Τη μεγάλη αβεβαιότητα που δημιουργούν οι γεωπολιτικές αναταράξεις οι οποίες επηρεάζουν τόσο την κυπριακή όσο και την ευρωπαϊκή οικονομία, επεσήμανε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου, υπογραμμίζοντας ότι είναι σημαντικό οι δημοσιονομικοί σχεδιασμοί και ο κρατικός προϋπολογισμός να αντανακλούν τις προκλήσεις και την αβεβαιότητα.
Μιλώντας ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Οικονομικών, η οποία ξεκίνησε την εξέταση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2024, ο κ. Ηροδότου είπε πως με βάση τις προβλέψεις της ΚΤΚ του Σεπτεμβρίου, ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας θα ανέλθει στο 2,4% φέτος και θα επιταχυνθεί στο 2,7% το 2024 και στο 3,1% του ΑΕΠ το 2025. Σημείωσε ωστόσο ότι οι προβλέψεις αυτές καταρτίστηκαν προτού ξεσπάσει ο πόλεμος στο Ισραήλ, με αποτέλεσμα να υπάρχει αβεβαιότητα ως προς τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία οι οποίες θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια, την ένταση και την έκταση του πολέμου.
«Είναι σημαντικό ο σχεδιασμός και ο προϋπολογισμός της χώρας να λαμβάνει υπόψη αυτή την αβεβαιότητα, έτσι ώστε να υπάρχει η ευελιξία για αντιμετώπιση της κρίσης ανάλογα με την έκταση και το χρόνο που θα πάρει», τόνισε σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία της Επιτροπής, χαρακτηρίζοντας ικανοποιητικές τις παραδοχές του προϋπολογισμού.
Τόνισε εξάλλου την βελτιωμένη ανθεκτικότητα του κυπριακού τραπεζικού συστήματος, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι είναι σε θέση, προς το παρόν, να ανταπεξέλθει σε μια ενδεχόμενη κρίση.
Μιλώντας ενώπιον της επιτροπής, ο κ. Ηροδότου αναφέρθηκε στα δημόσια οικονομικά τα οποία την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου κατέγραψαν πλεόνασμα 3% του ΑΕΠ, σημειώνοντας ότι τα αυξημένα έσοδα της τάξης του 16,8% αιτιολογούνται τόσο από την οικονομική ανάπτυξη όσο και από τα αυξημένα έσοδα λόγω των υψηλών τιμών.
Για τις δημόσιες δαπάνες, ο κ. Ηροδότου είπε πως αυτές παρουσίασαν ετήσια αύξηση 9,3% τους πρώτους οκτώ μήνες, που αποδίδεται στις απολαβές προσωπικού, τις κοινωνικές παροχές. Όσον αφορά τους κινδύνους για δημόσια οικονομικά, ο κ. Ηροδότου αναφέρθηκε σε πιέσεις για νέες αυξήσεις στις απολαβές προσωπικού, τις δαπάνες που σχετίζονται με το ΓεΣΥ, και τις αυξημένες πληρωμές τόκων, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι υπάρχουν υψηλά αποθέματα στα δημόσια ταμεία.
Ανθεκτικές οι τράπεζες
Αναφερόμενος στον τραπεζικό τομέα, ο κ. Ηροδότου είπε πως παρά τις προκλήσεις που συνεχίζουν να υπάρχουν, οι κυπριακές τράπεζες καταγράφουν υψηλή ανθεκτικότητα. Αναφέρθηκε στον δείκτη κάλυψης ρευστότητας που ανέρχεται στο 327% και είναι υπερδιπλάσιος του μέσου όρου της ευρωζώνης, ενώ ο Δείκτης Κύριων Κεφαλαίων Κατηγορίας 1 (CETI1) του κυπριακού τραπεζικού συστήματος βρίσκεται στο 18,9% σε σύγκριση με 15,9% που είναι ο μέσος όρος της ευρωζώνης. Τόνισε ωστόσο ότι τα υψηλότερα κεφάλαια συνδέονται με το αυξημένο ρίσκο που αντιμετωπίζουν οι κυπριακές τράπεζες.
Ο κ. Ηροδότου επεσήμανε ακόμη ότι μέχρι τον Ιούλιο του 2023 δεν καταγράφηκε εισροή μη εξυπηρετούμενων δανείων, με τον δείκτη των ΜΕΔ για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα να βρίσκεται στο 8,7%. Σημείωσε ακόμη ότι τα δάνεια που βρίσκονται στο στάδιο 2, που θεωρείται ο προθάλαμος πριν την ταξινόμηση ενός δανείου ως ΜΕΔ, παρουσίασαν μείωση 6,9% το πρώτο μισό του έτους.
Μπουμ επαναδιαπραγματεύσεων
Ο Διοικητής της ΚΤΚ είπε τους πρώτους οκτώ μήνες του 2023 και εν μέσω των υψηλών επιτοκίων, οι επαναδιαπραγματεύσεις και αναδιαρθρώσεις δανείων πλησίασαν τα €3 δισεκατομμύρια, σε σύγκριση με €1,4 δισ την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
«Εξακολουθούμε να παρακολουθούμε και να πιέζουμε τις τράπεζες για επαναδιαπραγματεύσεις και αναδιαρθρώσεις για να αποφύγουμε την αύξηση των ΜΕΔ», συμπλήρωσε.
Στα ίδια επίπεδα ο νέος δανεισμός, κάτω τα στεγαστικά
Για τον νέο δανεισμό, ο κ. Ηροδότου είπε πως στο πρώτο μισό του έτους παραχωρήθηκαν €2,08 δισ νέων δανείων, που βρίσκεται περίπου στα ίδια επίπεδα με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 (2,00 δισ).
Σημείωσε ωστόσο ότι καταγράφεται αύξηση στα επιχειρηματικά δάνεια και μείωση στα στεγαστικά, κάτι που συνδέεται εν μέρει και με τα υψηλά επιτόκια. Όπως ανέφερε τα νέα στεγαστικά δάνεια τους πρώτους έξι μήνες του έτους μειώθηκαν στα €469 εκατ. σε σύγκριση με €700 εκατ. την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Εξάλλου ο κ. Ηροδότου είπε όσον αφορά τα επιτόκια για νέα δάνεια, οι κυπριακές τράπεζες συγκρίνονται ευνοϊκά με τον μέσο όρο της ευρωζώνης, σε αντίθεση με τα επιτόκια καταθέσεων όπου η σύγκριση είναι αρνητική. Τόνισε ωστόσο ότι τα δύο επιτόκια πρέπει να εξετάζονται συνολικά διότι επηρεάζουν τα οικονομικά αποτελέσματα των τραπεζών.
Σημείωσε ωστόσο, πως μια σημαντική αλλαγή στα καταθετικά επιτόκια επηρεάζει περισσότερο τις κυπριακές τράπεζες λόγω της υψηλής ρευστότητας.
Το 44% των δανείων σχετίζονται με το Euribor
Όσον αφορά τα υφιστάμενα δάνεια (στοιχεία τέλος Δεκεμβρίου 2022), ο κ. Ηροδότου είπε πως μόνο το 13% είναι με σταθερό επιτόκιο. Το 44,4% υφιστάμενων δανείων συνδέονται με το Euribor, που επηρεάζονται σημαντικά από την αύξηση των επιτοκίων, ενώ το 30% περίπου είναι με κυμαινόμενο επιτόκιο αλλά στη βάση του βασικού επιτοκίου της τράπεζας, που είναι λιγότερο ευαίσθητα στις αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ.
Να μην θεωρείται δεδομένη η διανομή μερισμάτων
Στο σημείο αυτό ο κ. Ηροδότου υπενθύμισε ότι μόνο σε μια συστημική τράπεζα επιτράπηκε η διανομή μερίσματος από την ΕΚΤ, ενώ σε ό,τι αφορά τις τράπεζες που εποπτεύει η ΚΤΚ δίνεται κατεύθυνση η χρήση της κερδοφορίας για αύξηση του δείκτη κάλυψης του πιστωτικού κινδύνου.
«Αν οι τράπεζες δεν αυξάνουν τα καταθετικά επιτόκια επειδή θεωρούν ότι του χρόνου η εποπτική προσέγγιση θα αλλάξει για να δοθούν μερίσματα, το λέω ξεκάθαρα η εποπτική προσέγγιση δεν θα αλλάξει. Ο επόπτης πρέπει να πειστεί ότι η κερδοφορία είναι βιώσιμη, να μην θεωρούν οι τράπεζες ότι ο επόπτης θα το δει βραχυπρόθεσμα», είπε.
Εξάλλου σε ερώτηση βουλευτών για τον μηχανισμό της ΚΤΚ για τον χειρισμό των ΜΕΔ, ο κ. Ηροδότου είπε πως η ΚΤΚ είχε ετοιμάσει ένα έγγραφο, αλλά η κατάθεσή του ήταν με προϋπόθεση ότι δεν θα γίνουν αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για τα ΜΕΔ. Πέρασαν οι αλλαγές αυτές άρα δεν υπήρχε δέσμευση για τη ΚΤΚ, πρόσθεσε.
Σε παρατήρηση ότι ο μηχανισμός κατατέθηκε ως πρόταση νόμου από τα κόμματα της συμπολίτευσης, ο κ. Ηροδότου είπε πως έγιναν κάποιες αλλαγές, οι οποίες «δεν συζητήθηκαν μαζί μας».
Συναφείς δημοσιεύσεις στα ΜΕ:
Stockwatch: Προϋπολογισμός στη σκιά του πολέμου
Stockwatch: ΥΠΟΙΚ: Αδύνατο να «μετρηθούν» οι κίνδυνοι πολέμου
Stockwatch: Έτοιμο το νομοσχέδιο για χρηματοοικονομικό επίτροπο
Stockwatch: Θετικές προοπτικές για οικονομία παρά την νέα κρίση
Stockwatch: «Μαξιλαράκι» στον προϋπολογισμό για απρόβλεπτες καταστάσεις
Η Επιτροπή εξέτασε την πιο πάνω πρόταση νόμου σκοπός της οποίας είναι η τροποποίηση του περί της Απαγόρευσης Πλήρωσης Κενών Θέσεων στο Δημόσιο και στον Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα (Ειδικές Διατάξεις) Νόμου, ώστε να αρθεί η απαγόρευση πλήρωσης κενών θέσεων προαγωγής τόσο στον δημόσιο όσο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Η Επιτροπή αποφάσισε όπως συνεχίσει την εξέταση σε επόμενη συνεδρία.
Ο περί Έκτακτης Εισφοράς για την Άμυνα της Δημοκρατίας (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2023
Ο περί Έκτακτης Εισφοράς για την Άμυνα της Δημοκρατίας (Τροποποιητικός) (Αρ. 4) Νόμος του 2023
Η Επιτροπή εξέτασε τα πιο πάνω σχέδια νόμου σκοπός των οποίων είναι η μείωση του συντελεστή έκτακτης εισφοράς για την άμυνα που παρακρατείται επί των καταθετικών πιστωτικών τόκων από 30% σε 17%.
Η Επιτροπή αποφάσισε όπως συνεχίσει την εξέταση σε επόμενη συνεδρία.
Ο περί Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Στέγης (Τροποποιητικός) Νόμος του 2022
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω νομοσχέδιο σκοπός του οποίου είναι όπως παρασχεθεί στον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης η δυνατότητα να αγοράζει χαρτοφυλάκιο δανείων τα οποία εμπίπτουν στο βασικό νόμο και να προχωρεί σε πώληση δανειακού χαρτοφυλακίου αποτελούμενου από μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε νομικά πρόσωπα που δύναται να αγοράζουν πιστωτικές διευκολύνσεις, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Αγοραπωλησίας Πιστωτικών Διευκολύνσεων και για Συναφή Θέματα Νόμου.
Η Επιτροπή αποφάσισε όπως συνεχίσει την εξέταση σε επόμενη συνεδρία.
Αποδεσμεύσεις κονδυλίων
Η Επιτροπή μελέτησε αίτημα για αποδέσμευση κονδυλίου που αφορά το Αρχηγείο Αστυνομίας.
Nomoplatform-ΚΥΠΕ
