H Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 12/01/2022, εξέτασε τα σχέδια νόμου που προνοούν:
- Τη σύσταση και τη λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς
- Τη θέσπιση νομοθετικού πλαισίου που προνοεί για την προστασία πολιτών (whistleblowers), οι οποίοι κατέχουν πληροφορίες κακών πρακτικών ή φαινομένων διαφθοράς στο χώρο εργασίας τους και αποφεύγουν να δώσουν τις πληροφορίες αυτές σε θεσμικά όργανα, φοβούμενοι δυσμενείς συνέπειες για τους ιδίους.
- Τη θέσπιση κανόνων σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και κυρώσεων όσον αφορά την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας μέσων πληρωμών.
- Την τροποποίηση ορισμένων διατάξεων όσων αφορά τις εξετάσεις για πρόσληψη στην Αστυνομία.
Αναλυτικά τα σχέδια νόμου:
Ο περί της Σύστασης και Λειτουργίας Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς Νόμος του 2019
Σκοπός του νομοσχεδίου είναι η θέσπιση νομοθεσίας η οποία να ρυθμίζει τη σύσταση και τη λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, με αρμοδιότητα την ανάληψη των αναγκαίων πρωτοβουλιών και ενεργειών για τη διασφάλιση της συνεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας των δράσεων των υπηρεσιών του δημόσιου, του ευρύτερου δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα σε θέματα πρόληψης και καταπολέμησης πράξεων διαφθοράς στα πρότυπα σύγχρονων αντιλήψεων και των συστάσεων της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO).
Ο περί Αποκάλυψης Πληροφοριών προς Όφελος του Δημοσίου Συμφέροντος Νόμος του 2016
Σκοπός του νόμου που προτείνεται, είναι η θέσπιση νομοθετικού πλαισίου που προνοεί για την προστασία πολιτών, οι οποίοι κατέχουν πληροφορίες κακών πρακτικών ή φαινομένων διαφθοράς στο χώρο εργασίας τους και αποφεύγουν να δώσουν τις πληροφορίες αυτές σε θεσμικά όργανα, φοβούμενοι δυσμενείς συνέπειες για τους ιδίους. Η δημιουργία ενός πλέγματος προστασίας των προσώπων αυτών ενδέχεται να ενθαρρύνει τους πολίτες να αντιδράσουν σε φαινόμενα διαφθοράς που παρατηρούν ή υποψιάζονται στους χώρους εργασίας τους. Με τον τρόπο αυτό θα αποκτήσει η πολιτεία ένα πολύτιμο εργαλείο στην καταπολέμηση της διαφθοράς, θα συμβάλει στην προαγωγή της διαφάνειας και θα δημιουργηθεί μια υποδομή που θα προωθεί μια εργασιακή κουλτούρα η οποία σκοπό θα έχει την αποτροπή τέτοιων φαινομένων.
Ο περί Αναφοράς Πράξεων Διαφθοράς (Συμπληρωματικά Μέτρα Προστασίας και Επιείκειας) Νόμος του 2017
Το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων προβλέπει, τα ακόλουθα:
Πρόσωπο το οποίο, χωρίς να εμπλέκεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο σε πράξεις διαφθοράς και χωρίς να αποβλέπει σε ίδιον όφελος, παρέχει πληροφορίες που καλόπιστα και εύλογα πιστεύει ότι τείνουν να αποκαλύψουν ότι διεπράχθη ή διαπράττεται ή πρόκειται να διαπραχθεί οποιοδήποτε αδίκημα διαφθοράς προστατεύεται ως ακολούθως:
Δεν δημοσιεύεται με οποιονδήποτε τρόπο η ταυτότητά του. Πρόσωπο που αποκαλύπτει την ταυτότητα του πληροφοριοδότη διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα τρία χρόνια ή με χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή και με τις δύο ποινές.
Πρόσωπο που ενεργεί ως πληροφοριοδότης δεν θα θεωρείται ότι παραβίασε όρο συμφωνίας ή εθιμικό κανόνα πίστης ή εμπιστευτικότητας ή εχεμύθειας και δεν θα υπέχει ποινικής, πειθαρχικής ή αστικής ευθύνης για την αποκάλυψη.
Σε περίπτωση που ο πληροφοριοδότης εργάζεται ως υπάλληλος στον ιδιωτικό τομέα και απολύεται ή εξαναγκάζεται σε παραίτηση από την εργασία του, θα θεωρείται ότι απολύθηκε παράνομα εκτός αν ο εργοδότης του αποδείξει ότι οι ενέργειες αυτές δεν οφείλονται ή δεν συνδέονται με την αποκάλυψη.
Σε περίπτωση που ο πληροφοριοδότης είναι δημόσιος υπάλληλος, η μετάθεση ή απόσπαση ή μετακίνησή του ή μείωση των καθηκόντων του ή μείωση της αξιολόγησης ή υπηρεσιακής βαθμολογίας του ή μη παροχή ίσων ευκαιριών εκπαίδευσης ή επιμόρφωσης από την αρμόδια Αρχή ή με την έγκριση ή την ανοχή της θα συνιστά εκδικητικό μέτρο, εκτός αν η αρμόδια Αρχή αποδείξει ότι το μέτρο δεν οφείλεται ή δεν συνδέεται με την αποκάλυψη.
Στο νομοσχέδιο προβλέπονται και μέτρα επιείκειας σε περίπτωση που εμπλεκόμενοι σε υποθέσεις διαφθοράς συνεργαστούν με τις Αρχές.
Σκοπός της παρούσας πρότασης νόμου είναι η θέσπιση νομοθεσίας, με την οποία καθιδρύεται ένα αποτελεσματικό πλαίσιο ειδικής έννομης προστασίας εκείνων των εργοδοτουμένων στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίοι προβαίνουν σε αποκάλυψη πληροφοριών και στοιχείων που περιήλθαν στην κατοχή τους ή υπέπεσαν, αντιστοίχως, στην αντίληψή τους εντός του εργασιακού τους χώρου, για τα οποία έχουν την εύλογη πεποίθηση ότι είναι αληθή και σχετίζονται με πράξεις διαφθοράς, πράξεις εν δυνάμει διαφθοράς ή παραβάσεις του Ενωσιακού δικαίου.
Ο περί της Προστασίας των Προσώπων που αναφέρουν Παραβιάσεις του Δικαίου της Ένωσης Νόμος του 2021
Σκοπός του παρόντος νομοσχεδίου είναι η εναρμόνιση της κυπριακής νομοθεσίας με την Οδηγία 2019/1937/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2019, σχετικά με την προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, με το παρόν νομοσχέδιο θεσπίζονται κανόνες σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και κυρώσεων όσον αφορά την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας μέσων πληρωμών πλην των μετρητών, διευκολύνεται η πρόσληψη των αδικημάτων αυτών και παρέχεται συνδρομή και στήριξη των θυμάτων.
Οι περί Αστυνομίας (Γενικοί) (Τροποποιητικοί) (Αρ. 2) Κανονισμοί του 2021, Οι περί Ειδικών Αστυνομικών (Διαδικασία Διορισμού και Όροι Υπηρεσίας) (Τροποποιητικοί) Κανονισμοί του 2021
Δηλώσεις:
Προς τελικές αποφάσεις για την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς μετά από νέες προτάσεις
Σειρά σημείων που θέτουν οι Βουλευτές για την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς καλείται να επανεξετάσει και να δει αν μπορεί να ενσωματώσει στο τελικό νομοσχέδιο το Υπουργείο Δικαιοσύνης, ενώ η Επιτροπή Νομικών θα συνέλθει σε ακόμα μια συνεδρίαση για το θέμα για να λάβει τις τελικές τις αποφάσεις. Το νομοσχέδιο για την Αρχή αναμένεται να οδηγηθεί στην Ολομέλεια για τελική λήψη αποφάσεων στις 27 Ιανουαρίου.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Βουλευτής του ΔΗΣΥ Νίκος Τορναρίτης, αφού άκουσε τις τροπολογίες ζήτησε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης να επανεξετάσεις συγκεκριμένες εισηγήσεις που τέθηκαν για να δει πως μπορούν να συγκεραστούν οι απόψεις και να επανέλθει με συγκεκριμένες εισηγήσεις σε μια τελευταία συνεδρία της Επιτροπής για το θέμα. Αυτές είναι η εισήγηση για δημιουργία συγκεκριμένης ομάδας στη Νομική Υπηρεσία που θα εξετάζει τα παράπονα που θα θέτει η Αρχή, η δημιουργία γνωμοδοτικού συμβουλίου για το θέμα των διορισμών στην Αρχή κι η ανάγκη να έχει ρόλο στους διορισμούς η Βουλή και θέματα που αφορούν την ανεξαρτησία των μελών της Επιτροπής.
Κατά τη σημερινή συνεδρία της Επιτροπής Νομικών, ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας Σάββας Αγγελίδης ο οποίος παρέστη στη συνεδρίαση δήλωσε ότι τελεί υπό σύγχυση ύστερα από εισηγήσεις το Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου για ανακριτική ομάδα της Αρχής στη Νομική Υπηρεσία και διερωτήθηκε πώς μπορεί με αυτό τον τρόπο να παραμείνει ανεξάρτητη η Αρχή. Σε παρατηρήσεις ότι η Αρχή θα πρέπει να έχει «δόντια», απάντησε «να μην κάνουμε δόντια για να δαγκώνουμε τον ίδιο τον εαυτό μας».
Ανέφερε ότι η Αρχή δεν θα είναι ανεξάρτητη από την στιγμή στην ανάκριση θα έχει ρόλο ο Γενικός Εισαγγελέας. Πρόσθεσε ότι η διαδικασία όπως διατυπώνεται εδώ πάει για καταστροφή του συστήματος. Αν είναι θέμα εμπιστοσύνης είναι ένα ζήτημα κι άλλο αν είναι θέμα διαδικασιών, σημείωσε. Όπως είπε ο κ. Αγγελίδης, η Αρχή θα αξιολογεί την αρχική καταγγελία ή παράπονο και από εκεί που ξεκινά η ανάκριση αυτά θα πρέπει να μεταφέρονται στον Γενικό Εισαγγελέα και στην Αστυνομία, ώστε να πάρουν τη σωστή τους βάση με στέρεα τα δεδομένα χωρίς σύγχυση αρμοδιοτήτων.
Τοποθετούμενος επί άλλων τροπολογιών που προνοούν αλλαγή του Συντάγματος είπε ότι χρειάζεται τεράστια μελέτη αν υπάρχει τέτοια πρόθεση.
Η Υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου, είπε ότι η Κυβέρνηση σε όλη τη διάρκεια των συζητήσεων προσπάθησε να συνθέσει τις απόψεις που ακούγονται και εξέφρασε την άποψη ότι δημιουργείται ένα αρκετά ισχυρό νομοσχέδιο που δίνει εξουσίες στην Αρχή, που μπορεί να επιτελέσει έργο και θα επιτελέσει. Πρόσθεσε ότι είναι πολύ δύσκολο να τοποθετηθούν σε όλες αυτές τις τροποποιήσεις, ενώ υπάρχει διαφορά στην προσέγγιση.
Σύμφωνα με την κ. Δράκου έχουν δοθεί όλες οι εξουσίες που χρειάζεται η Αρχή για ένα ισχυρό προληπτικό, εκπαιδευτικό, ενημερωτικό ρόλο και για να ευαισθητοποιήσει στο πώς χειριζόμαστε τα φαινόμενα διαφθοράς για να μην συμβαίνουν. Διερωτήθηκε επίσης κατά πόσο η βούληση είναι η επανίδρυση των θεσμών. Αν η Αρχή διαπιστώσει, όπως είπε, ότι υπάρχει ενδεχόμενο ποινικού αδικήματος θα το παραπέμπει στον Γενικό Εισαγγελέα.
Εκ μέρους του Παγκύπριου το Δικηγορικού Συλλόγου ο Ορέστης Νικήτας ανέφερε ότι προτείνουν η Αρχή να έχει τον δικό της προϋπολογισμό και να κτίσει δική της ανακριτική ομάδα που θα έχει συνεργασία με τον Γενικό Εισαγγελέα.
Πρότεινε επίσης την εγκαθίδρυση γνωμοδοτικού συμβουλίου που να ενεργεί ως συμβουλευτικό όργανο για το Υπουργικό Συμβούλιο, αναφορικά με την καταλληλότητα του υποψηφίου Επιτρόπου Διαφάνειας και των τεσσάρων μελών της Αρχής. Το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο προτείνεται να είναι ανεξάρτητο Συμβούλιο το οποίο να προεδρεύεται από τον Πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και απαρτίζεται από, τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου, τον Πρόεδρο της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών και τον Πρόεδρο της Συνόδου των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων.
Σε δηλώσεις του μετά το πέρας της Επιτροπής ο κ. Τορναρίτης, ανέφερε ότι ενώ το νομοσχέδιο είχε οδηγηθεί πριν από τα Χριστούγεννα για ψήφιση με μόνη τροπολογία εκ μέρους των Οικολόγων, στη συνέχεια αναβλήθηκε και σήμερα υπήρξε καταιγισμός τροπολογιών, εισηγήσεων και παρατηρήσεων από τα κόμματα και τον δικηγορικό σύλλογο. Πρόσθεσε ότι βρισκόμαστε σε προεκλογικό αγώνα, ευχήθηκε να μην αλλάξουν και πάλι οι όροι του παιχνιδιού και κάλεσε όλους να σκεφτούν το καθήκον τους και μετά τα μικροκομματικά συμφέροντα.
Πρόσθεσε ότι έδωσε συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές και η Υπουργός θα διαχειριστεί τις εισηγήσεις στο πλαίσιο του Συντάγματος, της νομιμότητας, της λογικής και της εφαρμοσμένης πρακτικής στα άλλα κράτη της ΕΕ.
Είπε ότι ο ίδιος στηρίζει το γνωμοδοτικό συμβούλιο και τη δημιουργία ειδικής μονάδας στην Νομική Υπηρεσία που θα είναι επιφορτισμένες με όσα αναφέρονται στη νομοθεσία για την πάταξη της διαφοράς.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ανδρέας Πασιουρτίδης είπε ότι με τις τροπολογίες του το κόμμα ζητά προηγούμενη διαβούλευση με την Επιτροπή Νομικών για το θέμα του διορισμού των μελών της Αρχής, ενώ θέτει νέο κώλυμα για διορισμό Υπουργού και Υφυπουργού σε περίπτωση που διετέλεσαν πρόεδροι της Επιτροπής. Οι τροπολογίες, είπε επίσης δίνουν ερευνητικές αρμοδιότητες σε αυτή την Αρχή.
Σε δηλώσεις του ανέφερε ότι με δεδομένα ότι τα επίπεδα διαφθοράς και διαπλοκής είναι πολύ αυξημένα η παρούσα κυβέρνηση δεν μπορεί να δώσει τις λύσεις στο πρόβλημα. Πρόσθεσε ότι έχει ξεκαθαρίσει ότι στόχος της Κυβέρνηση είναι η δημιουργία μιας αρχής που θα έχει προληπτικό, συμβουλευτικό, ενημερωτικό και εκπαιδευτικό ρόλο. Ανέφερε ακόμα ότι στον τρόπο διορισμού των μελών θα πρέπει να συμμετέχει η Βουλή, ενώ η Αρχή θα πρέπει να έχει δόντια και να μην είναι άλλο ένα διακοσμητικό σώμα.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ Πανίκος Λεωνίδου εισηγήθηκε να γίνει αλλαγή του Συντάγματος και να υπάρξει ενιαία αντιμετώπιση στον τρόπο που διορίζονται όλοι οι Επίτροποι και τα μέλη των Επιτροπών από το κράτος. Ζήτησε να προστεθεί στο άρθρο 54 του Συντάγματος μια άλλη παράγραφος, ώστε να δοθεί εξουσία στο Υπουργικό να διορίζει Επιτρόπους και μέλη των Επιτροπών αφού δεν καθορίζεται ρητά στο Σύνταγμα. Ο τρόπος και οι διαδικασίες, σημείωσε θα ορίζονται από το νόμο, ενώ η Βουλή πλέον θα έχει ρόλο και άποψη στον τρόπο και τη διαδικασία.
Σε δηλώσεις του ανέφερε ότι έγνοια του κόμματος, είναι η δημιουργία τέτοιου θεσμού, ο οποίος θα διασφαλίζει την αμεροληψία, την αντικειμενικότητα και την αποδοχή του από την κοινωνία.
Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ Κωστής Ευσταθίου αναφέρθηκε σε τροπολογία που αφορά την παύση των μελών της Αρχής που θα αφορούν ανάρμοστη συμπεριφορά όπως προνοείται για τους δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Ζήτησε να επεκταθεί η προστασία των μελών της αρχής κατά της οποιασδήποτε έμμεσης και άμεσης πίεσης.
Ο Πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών Χαράλαμπος Θεοπέμπτου τάχθηκε υπέρ των εισηγήσεων του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου.
Στις 20 Ιανουαρίου στην Ολομέλεια το νομοσχέδιο για τους πληφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος
Στις 20 Ιανουαρίου οδηγείται στην Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο που αφορά την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος.
Όπως δήλωσε μετά την συνεδρία της Επιτροπής Νομικών ο Πρόεδρος της, Βουλευτής του ΔΗΣΥ Νίκος Τορναρίτης το νομοσχέδιο συζητήθηκε σε μια τελευταία συνεδρία, εκφράζοντας την ικανοποίησή του που ξεκάθαρα πλέον οδηγείται στην Ολομέλεια της Βουλής στις 20 του Γενάρη χωρίς καμία απολύτως πλέον τροπολογία ή παρατήρηση ή άλλως πως.
«Εύχομαι και ελπίζω ότι όλες οι κοινοβουλευτικές ομάδες, τα κόμματα θα ψηφίσουν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο γιατί πραγματικά είναι επαναστατικό και είναι ένα από τα τρία νομοσχέδια που θα στείλουν το μήνυμα και στο εσωτερικό της Κύπρου και στο εξωτερικό ότι αλλάζουμε, ότι επιτέλους παίρνουμε σοβαρότατες αποφάσεις για να περιορίσουμε τη διαφθορά στον τόπο μας», ανέφερε.
Συναφής δημοσιεύσεις στα ΜΜΕ:
Stockwatch: Δύσκολη εξίσωση οι τροπολογίες για Αρχή κατά Διαφθοράς
Stockwatch: Στο τέλος του δρόμου η προστασία πληροφοριοδοτών
