Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 22/06/2023, εξέτασε την ακόλουθη ειδική έκθεση:
Ασάφεια κριτηρίων για τ/κ περιουσίες επιτρέπει την κακοδιαχείριση
Η γενικότητα και ο μη καθορισμός ιεράρχησης των κριτηρίων για τους δικαιούχους τουρκοκυπριακών περιουσιών οδηγεί σε φαινόμενα κακοδιαχείρισης, πολιτικής εκμετάλλευσης και ενδεχόμενης διαφθοράς, είπαν Βουλευτές και καλεσμένοι στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου.
Η Επιτροπή εξέτασε το ζήτημα 19 τουρκοκυπριακών εμπορικών υποστατικών στην Πάφο, μετά που ο Bουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης ζήτησε από την Ελεγκτική Υπηρεσία να διεξαχθεί έρευνα για το θέμα, μετά από καταγγελίες που εξετάστηκαν και στην Επιτροπή Προσφύγων. «Πίσω από την παραχώρηση κρύβονται σημαντικά οικονομικά συμφέροντα», είπε, καθώς κάποια από τα υποστατικά είναι σε πλεονεκτική θέση στην Πάφο.
Οι εκπρόσωποι της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ανέφεραν ότι η γενικότητα και η μη ιεράρχηση των κριτηρίων στη νομοθεσία, οδηγούν στο να παίρνονται διαφορετικές αποφάσεις ανά περίπτωση, παρόλο που μπορεί τα δεδομένα να είναι τα ίδια. Σύμφωνα με τα κριτήρια, οι δικαιούχοι πρέπει να είναι πρόσφυγες, να μην έχουν ιδιόκτητη επαγγελματική στέγη, χωρίς σημαντική περιουσία, ενώ λαμβάνονται υπόψη και η σύνθεση της οικογένειας και οι ηλικίες των μελών. Στα κριτήρια περιλαμβάνεται επίσης και η τυχόν κατοχή περιουσίας στα κατεχόμενα.
Η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας έδειξε ότι, εξαιτίας της γενικότητας των κριτηρίων και της μη ιεράρχησής τους, σε πολλές περιπτώσεις διέφερε η απόφαση της Ειδικής Επιτροπής από την τελική απόφαση του Αν. Διευθυντή της Υπηρεσίας Διαχείρισης τ/κ περιουσιών. Κατέδειξε επίσης ότι οι αποφάσεις δεν συνοδεύονταν με επαρκή αιτιολόγηση για τους λόγους επιλογής του Α και όχι του Β υποψηφίου, καθώς και ότι δεν υπάρχει καθορισμένος ενιαίος τρόπος υπολογισμού του ενοικίου, με αποτέλεσμα παρόμοια υποστατικά να έχουν μεγάλη διαφορά στο ποσό ενοικίου που καταβάλλεται.
Η ΕΥ εξέτασε πιο διεξοδικά τρία υποστατικά που θεωρούνται «φιλέτα». Στα ευρήματά της αναφέρει ότι στις δύο περιπτώσεις ο Αν. Διευθυντής αποφάσισε να δοθεί σε άλλον υποψήφιο το ακίνητο από αυτόν που κατά πλειοψηφία αποφάσισε η Ειδική Επιτροπή, ενώ στην τρίτη περίπτωση η Επιτροπή δεν είχε καταλήξει και το ακίνητο παραχωρήθηκε σε υποψήφιο που είχε προταθεί από ένα μέλος της Επιτροπής, με απόφαση του Αν. Διευθυντή.
Ο Αν. Διευθυντής της Υπηρεσίας τ/κ περιουσιών, Γιώργος Ματθαιόπουλος, είπε ότι, όντως τα κριτήρια δεν ιεραρχούνται και δίνεται η δυνατότητα εξαγωγής διαφορετικών αποφάσεων για ίδια δεδομένα. Είπε ότι η λογική της Ειδικής Επιτροπής ήταν να δοθούν τα υποστατικά στους εύρωστους αιτητές, για να κάνουν επένδυση. «Ο κανονισμός όμως λέει ότι πρέπει να δίνονται στους πιο ευάλωτους. Υπό τις περιστάσεις πήραμε τις αποφάσεις που προσεγγίζουν τον κανονισμό», σημείωσε, παρόλο που σε πολλές περιπτώσεις τελικά δεν μπορούν να τα αξιοποιήσουν και ψάχνουν να τα υπενοικιάσουν.
Από την πλευρά του, ο Δήμαρχος Πάφου, Φαίδωνας Φαίδωνος, ο οποίος συμμετείχε ως μέλος στην Ειδική Επιτροπή, σημείωσε ότι σε έρευνα που έκανε ο Δήμος αναφορικά με τον οικονομικό μαρασμό του εμπορικού κέντρου της Πάφου, διαπιστώθηκε ότι ένας από τους λόγους ήταν και η κακοδιαχείριση των τ/κ περιουσιών. Ανέφερε ότι το 70% των καταστημάτων στο κέντρο της Πάφου είναι τ/κ περιουσίες. Στην έρευνα που έγινε διαπιστώθηκε ότι 70 τέτοια καταστήματα που ήταν παραχωρημένα σε δικαιούχους παρέμεναν κλειστά.
Κατήγγειλε επίσης ότι κάποια από αυτά κατέχονται από μη πρόσφυγες, που δόθηκαν είτε πριν το 1974 ή μέχρι τη δεκαετία του ’80 με πλαστά προχρονολογημένα συμβόλαια και ζήτησε να γίνει σχετική έρευνα για να επιστραφούν.
Ο Δήμαρχος ανέδειξε το ζήτημα του ότι πολλά από τα υποστατικά που δίνονται σε ευάλωτους μένουν κλειστά ή επιστρέφονται, καθώς δεν μπορούν να τα διορθώσουν, ενώ κάποιοι προσπαθούν να τα υπενοικιάσουν. Πρότεινε να μπει κριτήριο να παρουσιάζεται οικονομική επάρκεια, διαφορετικά να αναλάβει να τα επιδιορθώσει ο Κηδεμόνας τ/κ περιουσιών πριν τα προκηρύξει, για να μην παραμένουν κλειστά και να τα ενοικιάζει με ψηλότερο ενοίκιο.
Για τα τρία υποστατικά που έλεγξε η ΕΥ, ο Δήμαρχος είπε ότι και στις τρεις περιπτώσεις ο Αν. Δ/της ανέτρεψε την πρόταση της Ειδικής Επιτροπής: η μία περίπτωση δόθηκε σε μονογονιό, λήπτη ΕΕΕ, που δεν μπορεί να το επιδιορθώσει. Η δεύτερη περίπτωση δόθηκε σε αιτητή ο οποίος κατέχει άλλες δύο τ/κ περιουσίες και προέρχεται από πλούσια οικογένεια, ενώ η τρίτη περίπτωση αφορά φοιτητή στο εξωτερικό, ο οποίος είναι αρραβωνιασμένος με συγγενή πρώην Bουλευτή, όπως κατήγγειλε ο κ. Φαίδωνος.
Ο Δήμαρχος Πάφου σημείωσε ότι «τα κριτήρια είναι της πλάκας, όχι τυχαία», αλλά «για να μπορούν οι εκάστοτε να κάνουν ό,τι θέλουν», καθώς ό,τι απόφαση και να πάρεις μπορείς να τη δικαιολογήσεις. Ζήτησε άμεση αλλαγή των κριτηρίων με διαφανείς διαδικασίες, ενώ για τα προνομιακά «φιλέτα» να γίνεται πλειοδοτικός διαγωνισμός.
Τέλος, σημείωσε επίσης ότι το 95% των τ/κ περιουσιών έχει παραχωρηθεί από τη δεκαετία του ΄70 και του ’80 και ότι τα κριτήρια αφορούν τα υπόλοιπα που έχουν απομείνει. «Εδώ και τώρα πρέπει να υπάρξουν κριτήρια για το πώς θα κατανεμηθεί το 1-2% των τ/κ περιουσιών που έχουν μείνει αδιανέμητα, αλλά το βασικότερο που κανένας δεν ακουμπά είναι τι γίνεται με το 98% των τ/κ περιουσιών που έχουν ήδη κατανεμηθεί με άδικο, σκανδαλώδη ή και με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Το μεγάλο διακύβευμα είναι να ανοίξει η συζήτηση και να έρθει στη Βουλή νομοθεσία που να προνοεί διαδικασία και κριτήρια αναδιανομής των τ/κ περιουσιών», είπε σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης της Επιτροπής.
Aνέφερε επίσης ότι έχει καταγγείλει και στην αστυνομία πολλές περιπτώσεις κατόχων τ/κ περιουσιών που φαίνονται σκανδαλώδεις.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου, Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλία, ζήτησε από τον Δήμαρχο Πάφου να καταθέσει υπόμνημα στην Επιτροπή σχετικά με τις καταγγελίες στις οποίες προέβη, ενώ ζήτησε να έρθουν τα νέα κριτήρια για να μπορεί να δοθεί μία λύση στο ζήτημα.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ονούφριος Κουλά, σε δηλώσεις του μετά την Επιτροπή, είπε ότι έχουν ήδη ετοιμαστεί, εδώ και αρκετούς μήνες, συγκεκριμένα νομοσχέδια, τα οποία πέρασαν και από δημόσιο διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς. Τα νομοσχέδια, είπε, είναι απαραίτητα για να γίνουν ακόμα πιο σαφή τα κριτήρια και οι διαδικασίες με τις οποίες λαμβάνονται οι τελικές αποφάσεις. «Αναμένουμε να κατατεθούν από αυτή την κυβέρνηση, έτσι ώστε η παραχώρηση τ/κ υποστατικών, ή γης ή οτιδήποτε άλλο να διέπεται από σαφή κριτήρια και μοριοδοτήσεις», είπε, σημειώνοντας ότι από το 1974 και μέχρι το 2018 υπήρχε πλήρης αδιαφάνεια για το θέμα, αφού μέχρι το 2018 δεν δημοσιεύονταν τα διαθέσιμα τ/κ υποστατικά.
Ανέφερε επίσης ότι υπάρχουν σκανδαλώδεις παραχωρήσεις αναφορικά με τις τ/κ περιουσίες που έγιναν τις δεκαετίες 1970-1980 με πλήρη αδιαφάνεια και χωρίς κανένα σαφές κριτήριο. «Και ο ΔΗΣΥ σε εκείνο το πάρτι που έγινε δεν ήταν μέρος, γιατί πρώτη φορά εξουσία εκλέχθηκε το 1993 και δεν έχουμε κανένα πρόβλημα να ελεγχθούν όλα αυτά που κατά καιρούς καταγγέλλονται», σημείωσε.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, σε δηλώσεις του είπε ότι μέσα από την έκθεση της ΕΥ καταγράφεται ότι γύρω από την παραχώρηση αυτών των σημαντικών εμπορικών υποστατικών στήθηκε πάρτι οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων.
Το θέμα της διαχείρισης των τ/κ περιουσιών είναι μεγάλο, σημείωσε, αλλά δεν πρέπει στη γενικότητα να χάνουμε τα συγκεκριμένα σημεία. «Περιμένουμε εδώ και μερικά χρόνια συγκεκριμένα κριτήρια για τη διαχείριση των τ/κ περιουσιών. Έγιναν πολυσέλιδες εκθέσεις από αρμοδίους. Έγιναν εισηγήσεις. Δυστυχώς, η προηγούμενη κυβέρνηση περίμενε τη λήξη της θητείας της για να στείλει στη Νομική Υπηρεσία κριτήρια, ουσιαστικά η προσέγγιση ήταν τα διαχειριζόμαστε όπως εμείς θέλουμε και όταν θα παραδώσουμε την εξουσία θα κάνουμε κριτήρια για τους επόμενους», είπε.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας της Επιτροπής, ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών, Σταύρος Παπαδούρης είπε ότι είναι ξεκάθαρο ότι τα κριτήρια μπήκαν σκόπιμα για να συνεχίσει το πάρτι και βολεύονταν όλα τα κόμματα. Αποδίδοντας ευθύνες και στους ίδιους τους πρόσφυγες, είπε, ότι πρόσφυγας που έκανε περιουσία και ξέρει τον πόνο του πρόσφυγα, ανέχεται με πολιτικές παρεμβάσεις να πατήσει πάνω σε πρόσφυγα που δεν έχει περιουσία. «Ντροπή σε αυτούς που εκμεταλλεύτηκαν το σύστημα», είπε.
Επαναφέρει το ζήτημα κληρονομικότητας των τ/κ περιουσιών ο Δήμαρχος Πάφου
Το ζήτημα της κληρονομικότητας για τουρκοκυπριακές περιουσίες επανέφερε ο Δήμαρχος Πάφου Φαίδωνας Φαίδωνος κατά τη συζήτηση για 19 τουρκοκυπριακά εμπορικά υποστατικά στην Πάφο από την Επιτροπή Ελέγχου στη Βουλή.
Ο κ. Φαίδωνος, αναφέροντας ότι τις δεκαετίες 1970-1980 υπήρξε αδιαφάνεια και κακοδιαχείριση στη διανομή τουρκοκυπριακών περιουσιών, έψεξε την ψήφιση από τη Βουλή νόμου για κληρονομικό δικαίωμα των κατόχων τ/κ περιουσιών, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι η πρώην Βουλευτής του ΑΚΕΛ Σκεύη Κουκουμά και ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Κυριάκος Χατζηγιάννης πρωτοστάτησαν για το θέμα, ενώ η Βουλή «δεν αντιλήφθηκε» τι ψήφισε, όπως είπε.
Κληθείς να σχολιάσει τη δήλωση, ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Κυριάκος Χατζηγιάννης υπερασπίστηκε τη σχετική νομοθεσία, δηλώνοντας «ιδιαίτερα περήφανος για το ότι μια κατηγορία προσφυγικού κόσμου που δεν πήραν ούτε προσφυγική βοήθεια, ούτε τους δόθηκε οικόπεδο και για 47 ολόκληρα χρόνια αυτές οι οικογένειες διέμεναν σε αυτό το σπίτι, το συντηρούσαν, με πολύ μεγάλα έξοδα», με τον νόμο τώρα, άτομο της οικογένειας μπορεί να το αιτηθεί για να το διεκδικήσει με προτεραιότητα.
«Υπάρχει και ένα συναισθηματικό δέσιμο, έχει και οικονομικό βάρος το οποίο επωμίστηκε αυτή η οικογένεια και ως εκ τούτου, δεν μπορεί κάποιος να έρχεται και να λέει ότι είναι παράλογο και παράνομο και ότι δεν έχει λογική αυτή η νομοθεσία. Αισθάνομαι ιδιαίτερα περήφανος που στηρίξαμε τις οικογένειες αυτές, που για 47 ολόκληρα χρόνια αυτή η πολιτεία δεν έχει δείξει τον στοιχειώδη σεβασμό για να αποκαταστήσει το άδικο που η Τουρκία, αλλά και η Κυπριακή Πολιτεία δεν ανταποκρίθηκε», είπε.
Πρόσθεσε επίσης ότι κανένας δήμαρχος δεν μπορεί να υποδείξει σε κυρίαρχη Βουλή με ποιον τρόπο θα ψηφίζει τους νόμους της «και μάλιστα, αν θυμάμαι καλά, και ομόφωνα», είπε. Πρόσθεσε ότι καμία παραπλάνηση δεν υπήρχε, «παραπλάνηση ενδεχομένως να είναι στις αντιλήψεις που έχουν να κάνουν με τέτοια άσκηση εξουσίας. Εμείς στη Βουλή έχουμε πάντοτε έναν ανοιχτό διάλογο, με συμμετοχή και της κοινωνίας των πολιτών. Ως εκ τούτου, στα μουλλωχτά, νομοθεσίες δεν μπορούν να περνούν».
Τέλος, ο κ. Χατζηγιάννης είπε ότι πρώτη αδικία είναι ότι ο κ. Φαίδωνος, ως Δήμαρχος Πάφου, κατακρατεί τ/κ περιουσίες που δεν του ανήκουν. Ο νόμος για τις τ/κ περιουσίες αφορά πραγματικό δικαίωμα του προσφυγικού κόσμο και μόνο, σημείωσε. «Το να κατακρατά και να χρησιμοποιεί και να κερδοσκοπεί, ως τοπική αρχή, ο Δήμος Πάφου ουκ ολίγες τ/κ περιουσίες, δεν είναι στο πνεύμα του νόμου και θα πρέπει να ενσκήψουμε για τη νομιμότητα αυτής της κατακράτησης».
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Νίκος Κέττηρος, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής, είχε ρωτήσει τον Δήμαρχο Πάφου κατά πόσο ο Δήμος κατέχει, υπενοικιάζει ή μισθώνει τ/κ υποστατικά.
Ο Δήμαρχος απάντησε ότι ενοικιάζει 16 μικρά καταστήματα στο Χάνι του Ιμπραήμ, το οποίο ανακαίνισε για να διασωθεί ως πολιτιστική κληρονομιά. Πέραν αυτών, ο Δήμος Πάφου κατέχει 60 τ/κ τεμάχια που κυμαίνονται από 12 μέχρι 400 τμ, τα οποία αφορούν δημόσιους δρόμους που ανοίχτηκαν μεταξύ 1904 και 1940. Το αποτέλεσμα ήταν ότι μετά το 1963, με την αποχώρηση των Τουρκοκυπριών, το κράτος δεν μπορούσε να τα απαλλοτριώσει. Τέλος, υπάρχει και ένας χώρος στάθμευσης από το 1960, που αποτελείται από 42 τεμάχια παραχωρημένα στον Δήμο.
Ερωτηθείς για το θέμα, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης είπε ότι ήταν μια ομόφωνη θέση των πολιτικών δυνάμεων. «Είναι παρατραβηγμένο να αποδίδονται προσωπικές ευθύνες σε κάποιους ανθρώπους», σημείωσε.
Συναφείς δημοσιεύσεις στα ΜΕ:
Stockwatch: Συνεχίζεται το πλιάτσικο με τουρκοκυπριακές περιουσίες
Nomoplatform-ΚΥΠΕ
