Οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Κύπρος σε ό,τι αφορά ειδικότερα το πακέτο νομοθεσιών της ΕΕ για την δέσμη προσαρμογής στόχων στο 55%, το λεγόμενο Fit for 55, αναλύθηκαν σε ημερίδα της Βουλής την Παρασκευή.
Την ημερίδα χαιρέτισαν η Πρόεδρος του Σώματος Αννίτα Δημητρίου και ο Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, με πρωτοβουλία του οποίου οργανώθηκε η ημερίδα και κατά τη διάρκεια της οποίας προέβησαν σε λεπτομερείς παρουσιάσεις λειτουργοί από τα Υπουργεία Γεωργίας, Μεταφορών, Ενέργειας και η επικεφαλής της περιβαλλοντικής πολιτικής του WWF Eλλάδος.
Σε όλες τις ομιλίες και παρουσιάσεις των ειδικών τονίστηκαν τα βήματα και μέτρα που πρέπει να λάβει η Κύπρος για προσαρμογή στους στόχους της ΕΕ για να μειωθούν οι καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και για τον καταληκτικό στόχο την κλιματική ουδετερότητα της Ένωσης μέχρι το 2050, κάτι που απαιτεί και εναρμόνιση νομοθεσιών εξ ου και σημειώθηκε ο ρόλος της Βουλής προς αυτή την κατεύθυνση.
Η έννοια της πράσινης μετάβασης δεν αφορά μόνο σε νομοθετήματα, είπε η Πρόεδρος της Βουλής
Η Πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου στο χαιρετισμό της είπε ότι η Κύπρος, ως πλήρες και ισότιμο μέλος της ΕΕ δεν έχει απλά την νομική υποχρέωση να υιοθετήσει και να εφαρμόσει το όραμα αυτό, αλλά ως αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής οικογένειας πρέπει να το αγκαλιάσει, να γίνει συμμέτοχος και να καταστεί ενεργός συνδιαμορφωτής του.
Σημείωσε ότι η έννοια της πράσινης μετάβασης δεν αφορά μόνο σε νομοθετήματα, χρονοδιαγράμματα, στόχους και αριθμούς, αλλά στην καλλιέργεια μιας νέας κουλτούρας και αντίληψης, με την οποία θα πορευόμαστε και θα πολιτευόμαστε συλλογικά ως κοινωνία.
Η κ. Δημητρίου αναφέρθηκε στις νομοθετικές προτάσεις που συναποτελούν το Fit for 55 και σημείωσε ότι αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που προωθήθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο με πολύπτυχα και περίπλοκα νομοθετήματα, με έντονο τεχνικό και επιστημονικό υπόβαθρο, καθώς και ποικίλες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις και προεκτάσεις.
«Ως νομοθέτες έχουμε κρίσιμο ρόλο να διαδραματίσουμε στη θέσπιση του απαραίτητου και απαιτητικού αυτού νομικού και ρυθμιστικού πλαισίου και στην εν γένει επιτυχή εφαρμογή των μέτρων του Fit for 55 στην Κύπρο.
Συναισθανόμενοι έτσι, το βάρος και την ευθύνη που μας αναλογεί ως νομοθετικό σώμα, οφείλουμε να είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι και ενημερωμένοι για τη φύση και το περιεχόμενο των νομοθετικών αυτών μεταρρυθμίσεων και να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να ανταποκριθούμε άρτια στο θεσμικό μας καθήκον σε μια διαδικασία στην οποία, ομολογουμένως, ο χρόνος δεν θα είναι σύμμαχός μας», ανέφερε.
Αναφέρθηκε επίσης στη σημασία της συλλογικότητας στην όλη προσπάθεια, τόσο μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων εντός του Κοινοβουλίου, όσο και σε συνέργεια με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και εμπλεκόμενους κοινωνικούς φορείς ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή και συνεκτική πράσινη μετάβαση σε όλους τους επηρεαζόμενους τομείς και η σωστή και ειλικρινής ενημέρωση των πολιτών.
Αν αγαπάμε τον τόπο μας, να πάρουμε μέτρα είπε ο Θεοπέμπτου
Στο δικό του χαιρετισμό ο Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος Χαράλαμπος Θεοπέμπτου είπε ότι η Κύπρος είναι από τις χώρες με τις πιο εμφανείς αλλαγές στο κλίμα της καθώς χάθηκαν τα χιόνια από το Τρόοδος, μεγάλωσε το καλοκαίρι, άλλαξε ο τρόπος που βρέχει, στις θάλασσες μας τώρα έχουμε εισβλητικά είδη, λιγόστεψαν τα πουλιά στον ουρανό, έχουμε πολλές φορές σκόνη από τις γύρο χώρες και τα πράγματα θα συνεχίσουν να γίνονται χειρότερα.
«Γι αυτό, αν πραγματικά αγαπούμε τον τόπο μας και νοιαζόμαστε για το μέλλον των παιδιών μας, πρέπει να πάρουμε μέτρα για να μειώσουμε τις εκπομπές μας, να προετοιμάσουμε τη χώρα μας για τις νέες κλιματικές συνθήκες που έρχονται. Εξ ίσου σημαντικό όμως είναι να είμαστε προγραμματισμένοι για να μπορούμε να ανταποκριθούμε στις Ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις», ανέφερε.
Ο κ. Θεοπέμπτου είπε ότι απαιτείται συνεχής παρακολούθηση των συζητήσεων στην ΕΕ, γνώση, προετοιμασία και πάνω από άλλο έγκαιρος προγραμματισμός για τις νομοθετικές ρυθμίσεις που έρχονται άμεσα, ούτως ώστε μέχρι το 2030 να πετύχουμε 55% μείωση των εκπομπών και μέχρι το 2050 να είμαστε κλιματικά ουδέτεροι.
Αναφέρθηκε σε αλλαγές που πρέπει να επιτευχθούν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα όπως οι υποχρεωτικές ενεργειακές αναβαθμίσεις κτηρίων σε πολύ στενά πλαίσια, αλλαγές στην αγορά ηλεκτρισμού, στόχοι στα απόβλητα, φορολογίες άνθρακα, υποχρέωση εμπορίας ρύπων σε εταιρίες και χώρες, σταθμοί φόρτισης, τεχνολογία αυτοκινήτων, ηλεκτρικά οχήματα, πολιτικές για τους αγρότες όπως τη Φάρμα στο πιάτο, κυκλική οικονομία, υποχρεωτική εφαρμογή του ESG στις εταιρείες, νομοθεσίες για deforestation, υποχρέωση φύτευσης δέντρων (3εκ μέχρι το 2030).
Ο κ Θεοπέμπτου επεσήμανε ότι ορισμένες αλλαγές θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας αλλά άλλες όπως πχ όσοι εργάζονται στα πετρελαιοειδή, θα βλέπουν τις δουλειές να μειώνονται δραματικά και για το λόγο αυτό η ΕΕ έθεσε στη διάθεση των κρατών μελών, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για το οποίο και πάλι χρειάζεται μελέτη και προγραμματισμός για να βοηθήσουμε να γίνουν ομαλά οι αλλαγές.
Οι στόχοι και που βρίσκεται η Κύπρος
Ο πρώτος λειτουργός Περιβάλλοντος στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας Δρ Θεόδουλος Μεσημέρης παρουσίασε με λεπτομέρεια το νέο θεσμικό πλαίσιο της δέσμης Fit For 55 και έκανε ιδιαίτερη αναφορά στα στοιχεία του νομοθετικού πλαισίου που έχουν ήδη υιοθετηθεί και στον αγώνα δρόμου που όπως είπε πρέπει να γίνει με το ν/σ για την αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων.
Το πλαίσιο περιλαμβάνει 13 τομείς μεταξύ αυτών οι ΑΠΕ, το κοινωνικό ταμείο κλιματικής δράσης, η φορολόγηση ενέργειας, τα εναλλακτικά καύσιμα, τα καύσιμα για θαλάσσιες μεταφορές και αερομεταφορές και άλλα.
Ο Δρ Μεσημέρης αναφέρθηκε και στις υποχρεώσεις για αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των διαφόρων εγκαταστάσεων ή για κόστος συμμόρφωσης που θα ενσωματώνεται στις τιμές των καυσίμων.
Είπε ότι πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπίες και να επιφέρουμε μεγάλες αλλαγές λέγοντας ότι για την περίοδο 2013-2020 η τιμολόγηση του άνθρακα για ηλεκτροπαραγωγή έδωσε μείωση κατά 44-45% στην χρήση του στην ΕΕ και σημειώθηκε στροφή σε άλλες μορφές όπως οι ΑΠΕ.
Ανέφερε όμως ότι στην Κύπρο δεν είχαμε την ίδια αντίδραση και ότι οι εκπομπές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παραμένουν σταθερές και το κόστος του άνθρακα που ενσωματώνεται στην κιλοβατώρα δεν άλλαξε τον τρόπο λειτουργίας με αποτέλεσμα και οικονομικές προεκτάσεις.
Για την Κύπρο είπε ότι ο νέος στόχος της μείωσης των εκπομπών στο -32% είναι δύσκολα προσεγγίσιμος με τις σημερινές πρακτικές και μέτρα και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει για ανασχεδιασμό.
Τι αλλάζει στις αερομεταφορές
Ο Γιάννης Γιαννάκη, ανώτερος λειτουργός αεροπορικών μεταφορών αι αεροδρομίων στο Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας είπε ότι η ετήσια ποσότητα αεροπορικών καυσίμων με την οποία ανεφοδιάζεται συγκεκριμένος φορέας εκμετάλλευσης αεροσκαφών σε συγκεκριμένο ενωσιακό αερολιμένα ανέρχεται τουλάχιστον στο 90% των ετήσιων απαιτούμενων αεροπορικών καυσίμων.
Ο φορέας διαχείρισης του αερολιμένα, σύμφωνα με τον κ. Γιαννάκη, λαμβάνει αναγκαία μέτρα για να διευκολύνει την πρόσβαση των φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών σε αεροπορικά καύσιμα που περιέχουν ελάχιστα μερίδια σύμφωνα με τον Κανονισμό και οι προμηθευτές αεροπορικών καυσίμων διασφαλίζουν ότι τα αεροπορικά καύσιμα που διατίθενται στους φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών σε αερολιμένα της Ένωσης περιέχουν ελάχιστο μερίδιο, συμπεριλαμβανομένου ελάχιστου μεριδίου συνθετικών αεροπορικών καυσίμων.
Για τον τομέα των αερομεταφορών, ένα από τα μέτρα στους νέους στόχους αφορά αύξηση της παραγωγής της προμήθειας και της υιοθέτησης βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (SAF).
Ανέφερε ότι επιβάλλεται να γίνει αξιολόγηση της αγοράς αεροπορικών καυσίμων και των επιπτώσεών της στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς αεροπορικών μεταφορών και ότι οι νέοι στόχοι περιλαμβάνουν και λεπτομερή αξιολόγηση του αντικτύπου του παρόντος κανονισμού στη συνδεσιμότητα νησιών και απομακρυσμένων εδαφών, στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών αερομεταφορέων και αεροπορικών κόμβων έναντι των ανταγωνιστών τους σε γειτονικές χώρες, στη διαρροή άνθρακα.
Αναφέρθηκε στην περίπτωση της Κύπρου για την ανταγωνιστικότητα και συνδεσιμότητα ως νησί και απομακρυσμένο έδαφος.
Ο κ. Γιαννάκη εξήγησε ειδικότερα ότι ο φορέας εκμετάλλευσης αεροσκαφών δύναται να ζητήσει εξαίρεση από την υποχρέωση εφαρμογής ποσόστωσης για πτήσεις με συγκεκριμένη υφιστάμενη ή νέα διαδρομή μήκους μικρότερης των 850 χιλιομέτρων ή των 1,200 χιλιομέτρων για δρομολόγια σε αερολιμένες ΕΕ που βρίσκονται σε νησιά χωρίς σιδηροδρομικές ή οδικές συνδέσεις και αναχωρούν από αερολιμένα της ΕΕ.
Εναλλακτικά καύσιμα και Κύπρος
Ο Αχιλλέας Πηλιάς μηχανολόγος μηχανικός στο Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών αναφέρθηκε στον κανονισμό για ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων.
Επιβάλλεται στις οδικές μεταφορές να υπάρχουν σταθμοί επαναφόρτισης τουλάχιστον κάθε 60 χλμ στο κύριο οδικό δίκτυο και ισχύουν διαφορετικά πρότυπα για επιβατηγά οχήματα και φορτηγά κάτω των 3,5 τόνων και για φορτηγά άνω των 3.5 τόνων.
Στα πλέον πολυσύχναστα λιμάνια επιβάλλεται τουλάχιστον το 90% των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και των επιβατηγών να έχουν πρόσβαση σε από ξηράς παροχή ηλεκτρικής ενέργειας ενώ στα λιμάνια εσωτερικής ναυσιπλοϊας επιβάλλεται μια εγκατάσταση τέτοιας παροχής.
Στα αεροδρόμια χρειάζεται παροχή για όλες τις θέσεις στάθμευσης αεροσκαφών που συνδέονται με τερματικό ως το 2025 και για όλες τις απομακρυσμένες θέσεις ως το 2030. Ο κ. Πηλιάς αναφέρθηκε και στις υποχρεώσεις για υδρογόνο και υγροποιημένο μεθάνιο.
Επίσης είπε ότι το τμήμα ΗΜΥ έχει εκτεταμένες αρμοδιότητες σχετικά με σημεία επαναφόρτισης ΗΟ (ηλεκτρικών οχημάτων) και ότι τρέχει το πρόγραμμα «Ηλεκτροκίνηση με τα 1000» για χορηγίες σε ιδιώτες, ΜΚΟ, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης για εγκατάσταση δημοσίως προσβάσιμων σημείων επαναφόρτισης ΟΗ (συνολικός προϋπολογισμός €3.700.000). Τον Σεπτέμβριο του 2023 θα προκηρυχθεί προσφορά για εγκατάσταση 10 δημοσίως προσβάσιμων σημείων ταχείας φόρτισης (DC ≥50kw) σε δημόσια κτήρια (από ένα σε Πάφο, Πόλη, Λάρνακα, Χοιροκοιτία, Λεμεσό, Κυπερούντα και Αμμόχωστο, και 3 σε Λευκωσία) ενώ προωθείται και η αγορά ηλεκτρικών και η απόσυρση ρυπογόνων οχημάτων.
ΑΠΕ και εξοικονόμηση ενέργειας
Ο Γιώργος Παρτασίδης, λειτουργός βιομηχανικών εφαρμογών Α’ και συντονιστής στο γραφείο του ΓΔ του Υπουργείου Ενέργειας είπε ότι σύμφωνα με Fit-for 55 ο στόχος της ΕΕ για τις ΑΠΕ θα είναι πιθανό 31-34% στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση (σε σχέση με 23%) και ότι θεσπίζεται πλαίσιο συνεργασίας για κοινά έργα ΑΠΕ.
Εξήγησε ότι τα ΚΜ είναι υπόχρεα μέχρι το τέλος του 2030 να καταβάλουν προσπάθεια για ανάπτυξη τουλάχιστον 2 κοινών έργων ΑΠΕ με ένα ή περισσότερα μέλη και ότι ο ενδεικτικός στόχος για ΑΠΕ στα κτίρια αφορά τουλάχιστον 49% το 2030 και για τη βιομηχανία ο στόχος για 1,6% στην ετήσια αύξηση των ΑΠΕ.
Υπάρχει υποχρεωτικός στόχος για ετήσια αύξηση 0,8% (2021 με 2025) και 1,1% (2026 με 2030) ΑΠΕ σε Θέρμανση και Ψύξη ενώ για τις ΑΠΕ στις μεταφορές αναφέρεται ότι πρέπει να είναι ποσοστό 29% το 2030 ή η ποσότητα ανανεώσιμων καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ να οδηγεί σε μείωση της έντασης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 14,5% έως το 2030.
Το συνδυασμένο μερίδιο των προηγμένων βιοκαυσίμων και του βιοαερίου και των ανανεώσιμων καυσίμων μη βιολογικής προέλευσης στην ενέργεια που παρέχεται στον τομέα των μεταφορών να είναι τουλάχιστον 1% το 2025 και 5,5% το 2030, από το οποίο τουλάχιστον το 1% να είναι από ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης το 2030.
Ο κ. Παρτασίδης αναφέρθηκε και στις βασικές πολιτικές και μέτρα για προώθηση ΑΠΕ στην Κύπρο όπως το σχέδιο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ για ιδία κατανάλωση (net-metering, net-billing, virtual net-metering, virtual net-billing), σχέδια για ένταξη έργων ΑΠΕ στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού και τη Μεταβατική Αγορά Ηλεκτρισμού, παροχή οικονομικής στήριξης για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και ηλιακών συστημάτων σε κτίρια, σχέδια χορηγιών για αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, προώθηση αντλιών θερμότητας υψηλής απόδοσης, απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης και άλλα.
Επίσης οι νέοι εθνικοί στόχοι και κυριότερες νέες υποχρεώσεις για ενεργειακή απόδοση μέχρι το 2030 αφορούν σε υποχρέωση για αξιολόγηση και εφαρμογή της «αρχής της προτεραιότητας» στην ενεργειακή απόδοση κατά το στάδιο του σχεδιασμού για έργα που αφορούν το ενεργειακό σύστημα και τους μη ενεργειακούς κλάδους (η αξία των οποίων θα υπερβαίνει τα 100 εκ. ευρώ ή τα 175 εκ. ευρώ όταν αφορούν υποδομές μεταφορών), την εισαγωγή ορισμού για την ενεργειακή φτώχεια και υποχρέωση για ενδυνάμωση και προστασία των ατόμων που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, την υποχρέωση για δημιουργία «one-stop-shop» για παροχή τεχνικών, διοικητικών και οικονομικών συμβουλών όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση και άλλα.
Για νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα και τη συνταγματική πρόνοια για κλιματικό προϋπολογισμό μίλησε η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής Περιβαλλοντικής Πολιτικής της WWF Eλλάδας, προσκεκλημένη συνεργάτης του Terra Cyprus.
Ανέφερε ότι για την περίοδο 2026-2030 το ύψος του κλιματικού προϋπολογισμού ορίζεται έτσι ώστε το 2030 οι ετήσιες μεσοσταθμικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά την 5ετία να είναι κατ΄ ελάχιστον κατά 65% μειωμένες σε σύγκριση με το έτος βάσης και ως το 2041-2045 να φτάσουν το 100%.
ΚΥΠΕ
