Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών, Αξιών και Επιτρόπου Διοικήσεως, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 18/10/2023, συζήτησε το ακόλουθο θέμα:
Εκθέσεις αξιολόγησης της Κύπρου από την GRECO
Η Επιτροπή συζήτησε το πιο πάνω θέμα μέσω του οποίου εξετάστηκαν οι εκθέσεις αξιολόγησης της Κύπρου από την Ομάδα Κρατών Κατά της Διαφθοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRECO). Ειδικότερα, εξετάστηκε ο Πέμπτος γύρος αξιολόγησης που αφορά στην πρόληψη της διαφθοράς και προώθηση της ακεραιότητας στις κεντρικές κυβερνήσεις (ανώτατες εκτελεστικές αρμοδιότητες) και στα όργανα επιβολής του νόμου.
Καταγγελίες στη Βουλή για Αρχή Διερεύνησης Παραπόνων κατά της Αστυνομίας
Σοβαρές καταγγελίες εναντίον μέλους της Αρχής Διερεύνησης Παραπόνων και Ισχυρισμών κατά της Αστυνομίας έκανε ο Πρόεδρος του Κλάδου Αστυνομικού Σώματος της Συντεχνίας Ισότητα Νίκος Λοϊζίδης στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών, η οποία συζήτησε αυτεπάγγελτα τις συστάσεις της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της διαφθοράς (GRECO).
Όπως είπε ο κ. Λοϊζίδης, πρόσωπο το οποίο βρίσκεται στην Αρχή Διερεύνησης Παραπόνων εναντίον της Αστυνομίας και λαμβάνει αποφάσεις για ποινικές ή πειθαρχικές εισηγήσεις προς τον Αρχηγό της Αστυνομίας, έχει στενή συγγένεια πρώτου βαθμού με άτομο του οργανωμένου εγκλήματος με καταδίκες και συλλήψεις για υποθέσεις ναρκωτικών.
Μέλη της Επιτροπής Θεσμών εξέφρασαν την πρόθεσή τους να καταγγείλουν το θέμα στην Αρχή Κατά της Διαφθοράς.
«Θα έπρεπε να ντρέπονται, θα έπρεπε ήδη από την ΑΑΔΙΠΑ οι ίδιοι να έχουν αποστείλει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παραιτηθούν και να τοποθετηθούν άλλοι στη θέση τους. Δεν το έχουν πράξει και κυνηγούν αξιωματικούς και αστυνομικούς οι οποίο στο παρελθόν είχαν έρθει αντιμέτωποι με αυτό τον συγγενή πρώτου βαθμού», ανέφερε σε δηλώσεις του.
Ο κ. Λοϊζίδης έκανε επίσης λόγο για «ευνουχισμό των αστυνομικών πρώτης γραμμής», ενώ σχολιάζοντας τις εισηγήσεις της GRECO είπε ότι θα πρέπει να γίνει αναδιοργάνωση της Αστυνομίας από το μηδέν και ότι χρειάζεται στήριξη από την πολιτεία για να κάνει τη δουλειά της.
Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αστυνομίας Κύπρου Κυριακός Χαραλάμπους αναφέρθηκε στην ανάγκη ποινικοποίησης των ψευδών καταγγελιών εναντίον των Αστυνομικών στην ΑΑΔΙΠΑ. Πρέπει, όπως είπε, αυτός που κάνει το παράπονο, αν αποδειχθεί ότι η καταγγελία του είναι ψευδής ή φανταστική να έχει επιπτώσεις. Δεν είναι δυνατό όπως είπε, ο Αστυνομικός να είναι με την έγνοια τι θα συμβεί και αν θα του ανοίξουν υπόθεση, αν θα καταλήξει στη φυλακή, ή αν θα χάσει την δουλειά του. Αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη να υπάρξουν προϋποθέσεις από κάποια Επιτροπή για διορισμό και παύση του Αρχηγού και Υπαρχηγού της Αστυνομίας, ώστε να αφεθούν να κάνουν όπως πρέπει τη δουλειά τους χωρίς να φοβούνται τη παύση τους και να μπορεί να λειτουργεί το σώμα.
Δύσκολη αλλά υλοποιήσιμη η σύσταση για διορισμό Αρχηγού και Υπαρχηγού
Παράλληλα, σχολιάζοντας τις συστάσεις η επικεφαλής της κυπριακής αντιπροσωπίας στην GRECO, Αλεξία Καλησπέρα, χαρακτήρισε δύσκολη αλλά υλοποιήσιμη την εφαρμογή της σύστασης αναφορικά με το διορισμό και την παύση του Αρχηγού και Υπαρχηγού της Αστυνομίας.
Η σύσταση της GRECO που αφορά τον αρχηγό της Αστυνομίας σχετίζεται με τη θέσπιση πρόσθετων μέτρων, εντός των παραμέτρων του Συντάγματος, σχετικά με το διορισμό και την παύση του Αρχηγού και του Υπαρχηγού της Αστυνομίας που βασίζονται σε επίσημα, αντικειμενικά, ανταγωνιστικά και διαφανή κριτήρια και διαδικασίες. Οι δύο ανώτατοι αξιωματούχοι της Αστυνομίας διορίζονται σύμφωνα με τις πρόνοιες του Συντάγματος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Η κ. Καλησπέρα ανέφερε ότι οι εννέα συστάσεις που εκδόθηκαν από την GRECO για την Αστυνομία είναι υλοποιήσιμες και αυτή που είναι πιο δύσκολη αφορά τον διορισμό του Αρχηγού και Υπαρχηγού της Αστυνομίας, αφού αφορά θεμελιώδες άρθρο του Συντάγματος που δεν επιδέχεται μετατροπής, προσθήκης ή κατάργησης. Ανέφερε ωστόσο ότι η Εκτελεστική Εξουσία μπορεί να υλοποιήσει τη σύσταση εντός των παραμέτρων του Συντάγματος.
Η Αστυνομία εκπροσωπήθηκε στην Επιτροπή από τον Βοηθό Αρχηγό Διοίκησης Χριστόφορο Μαυρομμάτη, ο οποίος είπε ότι βλέπουν θετικά τις συστάσεις της GRECO για τη βελτίωση της κυπριακής αστυνομίας. Αναφέρθηκε στις προσπάθειες που γίνονται από την Αστυνομία και είπε ότι έχουν γίνει αρκετές βελτιώσεις σε θέματα διαφθοράς, όπως το ότι τα αδικήματα διαφοράς αποτελούν πλέον ξεχωριστά αδικήματα. Αναφέρθηκε επίσης σε σύσταση Επιτροπής για εκδίκαση πειθαρχικών υποθέσεων με εκπροσώπους της Νομικής Υπηρεσίας. Αυτή η Επιτροπή, ανέφερε έχει το δικαίωμα να επιβάλει την ποινή της απόλυσης ή την υποχρέωση της παραίτησης. Εξήγησε ότι στο πλαίσιο της Επιτροπής, από το 2021 πέντε άτομα έχουν αναγκαστεί σε παραίτηση ή απολύθηκαν.
Αναφέρθηκε επίσης σε μέτρα που αφορούν τις προαγωγές και μεταθέσεις, την εκπαίδευση όσο και σε θέματα παραπόνων από πολίτες.
Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην πρόθεση ενίσχυσης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, στην πρόθεση να καθοριστούν αντικειμενικά κριτήρια για διορισμούς και προαγωγές από συγκεκριμένη Επιτροπή, ενώ είπε ότι ήδη γίνεται σοβαρή προσπάθεια για αναδιαμόρφωση της διαδικασίας των προαγωγών. Όσον αφορά τις μεταθέσεις ανέφερε ότι αυτό αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του Αρχηγού της Αστυνομίας, ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν.
Εκ μέρους της Υπουργού Δικαιοσύνης ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, ανέφερε ότι η Υπουργός δεν παρέστη στην Επιτροπή λόγω υπηρεσιακού ταξιδιού στο εξωτερικό. Ανέφερε ότι οι συστάσεις της GRECO που αφορούν την αστυνομία θα παρακολουθούνται από την Επιτροπή που έχει ορίσει ο Αρχηγός Αστυνομίας σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ Ρίτα Θεοδώρου – Σούπερμαν η οποία ενέγραψε το θέμα για συζήτηση, ανέφερε ότι το σύστημα που λειτουργεί στην Αστυνομία όσον αφορά στην πρόληψη, στην πρόσληψη αστυνομικών, στις αξιολογήσεις, στις προαγωγές, στις μεταθέσεις και στην επιχειρησιακή ικανότητα του σώματος και στις εκπαιδεύσεις χρήζει αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού. Αυτά τα προβλήματα, πρόσθεσε, έχουν αντίκτυπο στην αποτελεσματικότητα της Αστυνομίας και στο αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.
Πρόσθεσε ότι ο ΔΗΣΥ καλεί την Αστυνομία, οι όποιες προσπάθειες γίνουν για βελτίωση να μην περιοριστούν μόνο στην εφαρμογή των συστάσεων της GRECO αποσπασματικά, αλλά να έχουν ως στόχο την γενικότερη αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό του σώματος που έχασε την εμπιστοσύνη του κοινού, που δεν δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλα τα μέλη του και γενικότερα λειτουργεί με ελλειμματικό πλαίσιο λειτουργίας και διαδικασίες που επιτρέπουν τη διάβρωση της καταπολέμησης της διαφθοράς.
Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου, μιλώντας στην Επιτροπή έκανε λόγο για σοβαρά επιχειρησιακά προβλήματα στην Αστυνομία και ανάγκη να διασφαλιστεί ότι κάποια πράγματα θα διαφοροποιηθούν.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ Παύλος Μυλωνάς ανέφερε ότι δεν βλέπουμε πλέον αστυνομικούς έξω στο δρόμο, ιδιαίτερα για θέματα ρύθμισης τροχαίας και πάταξης του οργανωμένου εγκλήματος και έκανε λόγο για έλλειψη πολιτικής βούλησης στον τομέα αυτό.
Ο Βουλευτής Λεμεσού Ανδρέας Θεμιστοκλέους είπε ότι υπάρχει διαφθορά και κατάχρηση εξουσίας στην Αστυνομία, ενώ τόνισε την ανάγκη να παρίσταται σε τέτοιες συνεδρίες της Επιτροπής η Υπουργός Δικαιοσύνης και ο Αρχηγός της Αστυνομίας.
Η Βουλευτής Λευκωσίας Αλεξάνδρα Ατταλίδου ανέφερε ότι η Αστυνομία δεν μπορούσε να προστατεύσει ειρηνικούς διαδηλωτές και τους ζήτησε να σταματήσουν, ενώ επέκρινε το Σώμα για το γεγονός ότι δεν ανταποκρίνονται σε αιτήματα πολιτών ώστε να επιβάλουν τους νόμους, όπως σε περιπτώσεις οχληρίας. Έκανε επίσης λόγο για εισχώρηση του υποκόσμου στη λαθροθηρία, ενώ ζήτησε ανεξάρτητη εσωτερική έρευνα στην Αστυνομία για το χειρισμό των δολοφονιών γυναικών στην υπόθεση Μεταξά.
Αναλυτικά οι συστάσεις της GRECO αναφορικά με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου
(α) υιοθέτηση συντονισμένης πολιτικής ακεραιότητας και πρόληψης της διαφθοράς στην Αστυνομία, με βάση τη συστηματική και συνολική επανεξέταση των επιρρεπών σε κίνδυνο τομέων, σε συνδυασμό με έναν μηχανισμό που προβλέπει τακτικές αξιολογήσεις (παράγραφος 174),
(β) (i) θα πρέπει να αναπτυχθούν και να παρασχεθούν σε τακτά χρονικά διαστήματα ενδουπηρεσιακά εκπαιδευτικά προγράμματα και μέτρα ευαισθητοποίησης τόσο κατά της διαφθοράς, όσο και για την ακεραιότητα και επαγγελματική ηθική (καλύπτοντας τις συγκρούσεις συμφερόντων και άλλα θέματα που σχετίζονται με την πρόληψη της διαφθοράς) για αστυνομικούς, λαμβάνοντας υπόψη την ειδικότητα τους, την ποικιλία των καθηκόντων και τα τρωτά τους σημεία, συμπεριλαμβανομένου και του να δοθεί ειδική προσοχή στην εκπαίδευση στην ηθική ηγεσία, και (ii) να ενισχυθεί ο μηχανισμός για την παροχή εμπιστευτικών συμβουλών σε αστυνομικούς πάνω σε θέματα ηθικής και ακεραιότητας, εξασφαλίζοντας την εμπιστευτική φύση τους και ενθαρρύνοντας την χρήση του εν λόγω μέσω (παράγραφος 182),
(γ) θέσπιση πρόσθετων μέτρων, εντός των παραμέτρων του Συντάγματος, σχετικά με το διορισμό και την παύση του Αρχηγού και του Υπαρχηγού της Αστυνομίας που βασίζονται σε επίσημα, αντικειμενικά, ανταγωνιστικά και διαφανή κριτήρια και διαδικασίες (παράγραφος 192). (παράγραφος 192),
(δ) (i) να εισαχθούν μέτρα για την ενίσχυση της αντικειμενικότητας (μέσω μετρήσιμων κριτηρίων) των αποφάσεων σχετικά με την επιλογή αξιωματικών σε υψηλότερους βαθμούς, τις προαγωγές και τις μεταθέσεις και για την παροχή μεγαλύτερης διαφάνειας σε τέτοιες διαδικασίες· και (ii) να ληφθούν μέτρα για την ενίσχυση της εκπροσώπησης των γυναικών σε όλες τις βαθμίδες της Αστυνομίας ως μέρος των πολιτικών στρατολόγησης και προαγωγής (παράγραφος 196),
(ε) ανάπτυξη μιας πολιτικής ελέγχου και τακτικής επαναξιολόγησης, σε επίπεδο οργανισμού εντός της Αστυνομίας και διασφάλιση επαρκών διαδικασιών για τη συνεχή παρακολούθηση των τρωτών σημείων των εργαζομένων (παράγραφος 199),
(ζ) ενίσχυση του παρόντος καθεστώτος αναφορικά με τις δηλώσεις οικονομικών συμφερόντων εντός της Αστυνομίας με την καθιέρωση υποχρέωσης των υψηλόβαθμων αξιωματικών και όσων υπηρετούν σε επικίνδυνες θέσεις, να δηλώνουν τα οικονομικά τους συμφέροντα σύμφωνα με μια προκαθορισμένη μορφή, τόσο κατά την ανάληψη των καθηκόντων τους όσο και σε τακτά χρονικά διαστήματα καθ’ όλη τη διάρκεια της υπηρεσία τους; και (ii) να παρέχουν την κατάλληλη εποπτεία που περιλαμβάνει την επαλήθευση της ακεραιότητας των δηλώσεων και την αξιολόγηση των κινδύνων (παράγραφος 219),
(η) τον εξορθολογισμό της εποπτείας και της λογοδοσίας της Αστυνομίας, με (i) την εξέταση του ενδεχομένου συγκέντρωσης των καταθέσεων των παραπόνων μέσω ενός σημείου εισόδου, με ξεκάθαρες κατευθυντήριες γραμμές για το πώς θα εκτελούνται οι παραπομπές, (ii) την καθιέρωση ενός αποτελεσματικού συστήματος συντονισμού και συνεργασίας μέσω ξεκάθαρων πρωτοκόλλων, τα οποία θα γνωστοποιούνται στο κοινό, και ότι (iii) να δίνεται τροφοδότηση για την πορεία της υπόθεσης, και να δημοσιεύονται στατιστικές, για να παρασχεθεί ένα κατάλληλο επίπεδο διαφάνειας για το πώς αντιμετωπίζονται τα θέματα σε κάθε στάδιο της διαδικασίας (παράγραφος 244),
(θ) την ενίσχυση της προστασίας πληροφοριοδοτών, συμπεριλαμβανομένων εξειδικευμένων αναφορών και συμβουλευτικών καναλιών, καθώς και παροχή εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες της Αστυνομίας και τακτική πληροφόρηση για διαθέσιμα ένδικα μέσα (παράγραφος 252),
(ι) την καθιέρωση μιας διαδικασίας που διασφαλίζει ότι οι υποθέσεις θα τυγχάνουν χειρισμού ενός εύλογου χρονικού πλαισίου και με συνεπή τρόπο και ότι η κακή συμπεριφορά τιμωρείται αποτελεσματικά (παράγραφος 258).
Συναφείς δημοσιεύσεις στα ΜΕ:
Stockwatch: Καταγγελίες για Αρχή Διερεύνησης Παραπόνων κατά αστυνομίας
Nomoplatform-ΚΥΠΕ
