Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 18/10/2023, εξέτασε την Πρόταση Οδηγίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την αντικατάσταση της απόφασης- πλαισίου αριθ.2003/568/ΔΕΥ του Συμβουλίου και της Σύμβασης περί της καταπολέμησης της δωροδοκίας στην οποία ενέχονται υπάλληλοι των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ή των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου [έγγραφο COM(2023)234].
Εκσυγχρονισμός και ενίσχυση πλαισίου ΕΕ κατά της διαφθοράς
Τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της διαφθοράς ζήτησαν τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, κατά τη διάρκεια συζήτησης αναφορικά με πρόταση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας Οδυσσέας Μιχαηλίδης, ανέφερε στην παρέμβασή του στη συζήτηση ότι μέσω της συμμετοχής της στην Επιτροπή Επαφών των ελεγκτικών αρχών της ΕΕ, η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπιστώνει ότι δεν είναι εμφανής ο ρόλος των ελεγκτικών αρχών των κρατών μελών σε ευρωπαϊκό επίπεδο στα μάτια της Επιτροπής. Πρόσθεσε ότι οι εθνικές ελεγκτικές αρχές θα εισηγηθούν σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο τον “εμβολιασμό” της οδηγίας με περισσότερες αναφορές στον ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι ελεγκτικές υπηρεσίες στο κομμάτι της λογοδοσίας
Η εκπρόσωπος της Γενικής Εισαγγελίας Έλενα Ζαχαριάδου είπε ότι η συζήτηση βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και πως διεξάγεται στο πλαίσιο του διαλόγου σε επίπεδο κοινοβουλίων. Πρόσθεσε ότι η διαφθορά αποτελεί διασυνοριακό πρόβλημα και πως τα κύρια ερωτήματα που έχουν κατατεθεί από τα κράτη μέλη σχετίζονται με το θέμα της πρόληψης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με στόχο τη διασφάλιση ποινικοποίησης όλων των μορφών διαφοράς, την επιβολή αποτελεσματικών και αποτρεπτικών κυρώσεων και τη λήψη μέτρων διασυνοριακής συνεργασίας.
Σημείωσε επίσης την αναγκαιότητα υιοθέτησης ενός εκσυγχρονισμένου νομοθετικού πλαισίου, ενώ δεδομένου πως πολλά από τα αδικήματα τα οποία προβλέπει η πρόταση είναι ήδη μέρος της κυπριακής νομοθεσίας, δεν θεωρείται πως θα υπάρξει δυσκολία υιοθέτησης από τη Δημοκρατία και συμπλήρωσε πως έχουν ζητηθεί σχόλια από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και από τον Τομέα Ποινικού Δικαίου της Νομικής Υπηρεσίας για μια πιο ολοκληρωμένη τοποθέτηση στην αρμόδια ομάδα εργασίας.
Η Επίτροπος Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων Ειρήνη Λοϊζίδου είπε από την πλευρά της ότι η αρχή υιοθετεί πλήρως τη γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη ότι η καταπολέμηση και η πάταξη της διαφθοράς περνά και μέσα από τη νόμιμη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων και πως η οδηγία χρήζει βελτιώσεων, λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά νομικά πλαίσια.
Ο εκπρόσωπος της Αρχής κατά της Διαφθοράς Μάκης Κωνσταντινίδης είπε στην παρέμβασή του ότι η προτεινόμενη οδηγία συμβάλλει στην πρόληψη της διαφθοράς, αυξάνοντας το επίπεδο των ποινικών κυρώσεων για φυσικά και νομικά πρόσωπα, και πως η Αρχή υιοθετεί τη νομοθετική ρύθμιση των θεμάτων της πρότασης και στηρίζει τη δράση στο σύνολό της, σημειώνοντας την ανάγκη βούλησης για ουσιαστική μεταφορά της οδηγίας μέσα από την ενίσχυση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής κατά της Διαφθοράς του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου Ορέστης Νικήτας είπε ότι η πρόταση αποτελεί μέρος απόφασης για ολιστική αντιμετώπιση της διαφθοράς σε όλα τα κράτη μέλη ΕΕ και πρόσθεσε πως η πρόταση αποτελεί ευκαιρία εξέτασης επιλογών ενημέρωσης για την καταπολέμηση και πρόληψη της διαφθοράς, εκφράζοντας παράλληλα τη στήριξη του συλλόγου στη διαδικασία.
Οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Δικαιοσύνης ανέφεραν ότι πρόκειται για μια καλή ευκαιρία μελέτης του νομοθετικού πλαισίου περί αδικημάτων διαφθοράς και εισηγήθηκαν προσπάθεια κωδικοποίησης των σχετικών νομοθετημάτων σε ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο, σε συνεργασία με τη Νομική Υπηρεσία και τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, συμπεριλαμβανομένων των αδικημάτων διαφθοράς στον ιδιωτικό τομέα.
Από πλευράς των μελών της επιτροπής, ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Αντρέας Πασιουρτίδης είπε ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην προστασία των μαρτύρων ώστε να φτάνει η διαδικασία της καταγγελίας μέχρι το τέλος, ενώ ο μεμονωμένος σοσιαλιστής βουλευτής Κωστής Ευσταθίου είπε ότι τα διαθέσιμα ερευνητικά εργαλεία κατά της διαφθοράς θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τα δικαιώματα των πολιτών.
Στις δηλώσεις του μετά από τη συνεδρία ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΔΗΣΥ και Πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών Νίκος Τορναρίτης ανέφερε ότι η καταπολέμηση της διαφθοράς στην Κύπρο αφορά όλους ανεξάρτητα και για τον λόγο αυτό η συζήτηση που άρχισε σήμερα θα συνεχιστεί και με την παρουσία εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και ακολούθως η Βουλή θα στείλει στην ΕΕ ολοκληρωμένες απόψεις.
«Η Κύπρος πρέπει και να είναι και να φαίνεται ένας χώρος, ένα κράτος, μια κοινωνία απαλλαγμένη ξεκάθαρα από τα όποια βαρίδια της διαφθοράς, είτε στον δημόσιο, είτε στον ιδιωτικό τομέα», τόνισε.
Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Πανίκος Λεωνίδου είπε από την πλευρά του ότι η επιτυχής πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς είναι σημαντική για τη διαφύλαξη των αξιών της ΕΕ, της αποτελεσματικότητας και της λειτουργίας της, του τρόπου συμπεριφοράς των πολιτών, καθώς και τη διαφύλαξη του κράτους δικαίου.
«Η Επιτροπή Νομικών θα εργαστεί με στόχο την κατάληξη σε κατευθυντήριες γραμμές με βάση τις οποίες η κυπριακή Βουλή θα καταθέσει προτάσεις και εισηγήσεις στην ΕΕ ώστε να υπάρξει ένα υγιές νομοθετικό πλαίσιο», συνέχισε και ανέφερε ως παραδείγματα την ευαισθητοποίηση των πολιτών από μικρή ηλικία για την αποφυγή φαινομένων διαφθοράς, τη μέριμνα για λογοδοσία και τη σύσταση εξειδικευμένων φορέων για θέματα διαφθοράς πάνω σε ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο.
Ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Χαράλαμπος Θεοπέμπτου είπε στις δικές του δηλώσεις του ότι στις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται ότι σε περίπου 17 χώρες της ΕΕ δεν υπάρχει νομοθέτημα το οποίο να εντοπίζει τον παράνομο πλουτισμό.
Συμπλήρωσε πως υπάρχουν θέματα για συζήτηση, όπως π.χ. η δήμευση περιουσιακών στοιχείων, η προέλευση χρημάτων σε τραπεζικούς λογαριασμούς και περιουσιακών στοιχείων, η προστασία της ανωνυμίας των μαρτύρων σε περίπτωση καταγγελίας, ενώ εξετάστηκαν και οι τρέχουσες πρακτικές στην Κύπρο και τι μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν για τον εντοπισμό και την πρόληψη της διαφθοράς, όπως η διαλειτουργικότητα ηλεκτρονικών συστημάτων παρακολούθησης διαδικασιών μεταξύ των διαφορετικών κρατικών υπηρεσιών.
Συναφείς δημοσιεύσεις στα ΜΕ:
Stockwatch: Έρχονται αυστηρότερες ποινές για διαφθορά
Επιπρόσθετα, η Επιτροπή συζήτησε τα ακόλουθα θέματα:
Έκδοση και εκτέλεση ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης και καθυστερήσεις στην είσπραξη ανεκτέλεστων ενταλμάτων
Η Επιτροπή συζήτησε τα πιο πάνω θέματα μέσω των οποίων εξετάστηκε η διαδικασία έκδοσης και εκτέλεσης στη Δημοκρατία των ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης και οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην είσπραξη ανεκτέλεστων ενταλμάτων, η ανάγκη θεσμικών, διορθωτικών ενεργειών, καθώς και η εξέταση δημιουργίας ανεξάρτητου διοικητικού οργάνου που θα επιδιώξει αποκλειστικά, δομημένα και αποτελεσματικά την επίλυση αυτού του διογκωμένου προβλήματος.
Επανεξέταση θεσμού ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης
Την επανεξέταση του θεσμού του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης και τη διασφάλιση της εφαρμογής των κανόνων του κράτους δικαίου ζήτησαν τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, κατά τη διάρκεια συζήτησης αναφορικά με τη διαδικασία έκδοσης και εκτέλεσης στην Κυπριακή Δημοκρατία των ευρωπαϊκών ενταλμάτων σύλληψης και τους κινδύνους από ενδεχόμενη κατάχρηση της διαδικασίας εις βάρος του κράτους δικαίου.
Παράλληλα, η Επιτροπή συζήτησε και το ζήτημα των καθυστερήσεων που παρατηρούνται στην είσπραξη ανεκτέλεστων ενταλμάτων και τη δημιουργία ανεξάρτητου διοικητικού οργάνου που θα επιδιώξει την επίλυση αυτού του διογκωμένου προβλήματος.
Στις δηλώσεις του μετά το πέρας της συζήτησης, ο βουλευτής του ΔΗΣΥ και Πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών Νίκος Τορναρίτης είπε ότι πυρήνα του κράτους δικαίου αποτελεί η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η αρχή της αναλογικότητας.
Προσέθεσε πως κατά τη διάρκεια της συζήτησης ακούστηκε από την εκπρόσωπο της Γενικής Εισαγγελίας, αλλά και από τον εκπρόσωπο του Παγκυπρίου Δικηγορικού Συλλόγου, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, εξετάζοντας ένα ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, εξέδωσε άτομο το οποίο καταζητείτο από τη χώρα έκδοσης του εντάλματος στη μία περίπτωση για την κλοπή ενός κινητού τηλεφώνου και στην άλλη περίπτωση για την κλοπή τριών φιαλών υγραερίου.
«Πρέπει να επανεξεταστεί εξ υπαρχής ο θεσμός του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης και να ισχυροποιηθεί ακόμα περισσότερο», τόνισε ο κ. Τορναρίτης, προσθέτοντας ότι αυτό θα πρέπει να αφορά τους ανθρώπους και τις ποινές εκείνες που πρέπει να επιβάλλονται σε εμπόρους ναρκωτικών, σε δολοφόνους, σε όλους όσους επιδίδονται σε σοβαρές, ποινικά κολάσιμες πράξεις, και να μην εξαντλείται όλη η αυστηρότητα σε υποθέσεις, οι οποίες δεν θα έπρεπε να απασχολούν είτε την ΕΕ, είτε τα δικαστήριά της, καθώς, όπως είπε, σε τελική ανάλυση μιλούμε για τα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων πολιτών.
«Δεν ζητούμε προφανέστατα τη διαγραφή του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, ζητούμε όμως την επανατοποθέτησή του σε μία βάση, που να υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινή λογική», υπογράμμισε, ενώ εξέφρασε παράλληλα την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι εκτός από τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και η Αστυνομία Κύπρου τοποθετήθηκε υπέρ της υπεράσπισης του κράτους δικαίου και του ίδιου του δικαίου, αλλά και κατά της κατάχρησής του και κατά πολιτικών κινήτρων πίσω από τις εκδόσεις ενταλμάτων, ώστε να μη θυματοποιηθούν στο μέλλον άλλοι πολίτες της ΕΕ.
Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Πανίκος Λεωνίδου είπε στις δικές του δηλώσεις ότι σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο με στόχο την ενίσχυση του κράτους δικαίου και των αρχών και αξιών της ΕΕ είναι αναγκαίο να επανεξεταστεί η διαδικασία και οι όροι έκδοσης των ευρωπαϊκών διαταγμάτων σύλληψης, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις ακολουθείται μια τυπική διαδικασία και εκδίδεται ένα διάταγμα χωρίς να υφίστανται οι αυστηρές προϋποθέσεις περιορισμού πολιτών.
«Όλοι οι θεσμοί του κράτους οφείλουν στο πλαίσιο της προστασίας και της διαφύλαξης των ατομικών ελευθεριών να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τους όρους έκδοσης, ούτως ώστε και ο μέσος πολίτης να γνωρίζει ότι η έκδοση αυτών των διαταγμάτων στηρίζεται στις αρχές του κράτους δικαίου», υπογράμμισε ο κ, Λεωνίδου, προσθέτοντας ότι ελπίζει σύντομα και οι υπόλοιποι θεσμοί του κράτους που σχετίζονται με το θέμα να καταθέσουν τις δικές τους προτάσεις.
Ο βουλευτής της ΔΗΠΑ Αλέκος Τρυφωνίδης είπε από την πλευρά του ότι τα ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης δεν πρέπει να εκτελούνται καταχρηστικά και να λαμβάνονται υπόψη τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών.
Ο μεμονωμένος σοσιαλιστής βουλευτής Κωστής Ευσταθίου, αφού ευχαρίστησε τον πρόεδρο της Επιτροπής για τη θαυμάσια, όπως είπε, διεξαγωγή της διαδικασίας, σημείωσε ότι η εξέταση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης θα πρέπει να αποκτήσει βάθος, τα δε δικαστήρια και η πολιτική ηγεσία να ασκούν πραγματική εξουσία, όπως και όλοι όσοι ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Συμπλήρωσε ότι κατά την έκδοση και εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης θα πρέπει να κυριαρχεί και να πρυτανεύει η άσκηση πραγματικής εξουσίας από τα δικαστήρια ελέγχου της διαδικασίας και προσέθεσε ότι υπάρχουν ευρωπαϊκά εντάλματα, που εκδόθηκαν για κλοπή κινητού τηλεφώνου ή τριών φιαλών υγραερίου ή ακόμα και για τρομοκρατία, τη στιγμή που κανείς δεν προσδιόρισε ποιες είναι αυτές οι τρομοκρατικές πράξεις.
Ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Χαράλαμπος Θεοπέμπτου αναφέρθηκε στις δηλώσεις του στο ζήτημα των ανείσπρακτων ενταλμάτων, το ύψος των οποίων, όπως είπε ανέρχεται σε περίπου 300 εκατ. ευρώ.
Πρόσθεσε ότι βάσει της εμπειρίας του ως πρόεδρος τεχνικής επιτροπής του Συμβουλίου Προσφορών επί εξαετία, μπορεί να αξιοποιηθεί η δύναμη αγοράς του κράτους για να επιβληθεί η συμμόρφωση, π.χ. με την απαγόρευση συμμετοχής σε δημόσιες προσφορές εταιρειών, που χρωστούν φόρους ή κοινωνικές ασφαλίσεις προς τους υπαλλήλους τους.
Συμπλήρωσε πως τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να επεκταθούν με την κατάρτιση «μαύρης λίστας» εταιρειών που καταδικάζονται για παραβιάσεις του νόμου ή δωροδοκία ώστε να μην μπορούν να κερδίζουν προσφορές ή συμβόλαια του δημοσίου, κάτι που, όπως είπε, έχει συμβεί στο παρελθόν.
Συναφείς δημοσιεύσεις στα ΜΕ:
Stockwatch: Πέραν των €300 εκατ. τα ανείσπρακτα πρόστιμα
Ακόμη, η Επιτροπή εξέτασε τα ακόλουθα σχέδια νόμου:
Ο περί Οικογενειακών Δικαστηρίων (Θρησκευτικές Ομάδες) (Καταργητικός) Νόμος του 2023
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω νομοσχέδιο σκοπός του οποίου είναι η κατάργηση των περί Οικογενειακών Δικαστηρίων (Θρησκευτικές Ομάδες) Νόμων, εφόσον μέσω της σκοπούμενης μεταρρύθμισης του οικογενειακού δικαίου προωθείται ο εκσυγχρονισμός της ισχύουσας νομοθεσίας.
Η Επιτροπή αποφάσισε όπως συνεχίσει την εξέταση σε επόμενη συνεδρία.
Ο περί Όρκων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2023
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω νομοσχέδιο σκοπός του οποίου είναι η τροποποίηση του περί Όρκων Νόμου, ώστε στην ερμηνεία του όρου «Πρωτοκολλητής» να περιλαμβάνονται και πρωτοκολλητές που εργάζονται στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, καθώς και υπάλληλοι που εξουσιοδοτούνται από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο.
Η Επιτροπή αποφάσισε όπως συνεχίσει την εξέταση σε επόμενη συνεδρία.
Ο περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2023
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω νομοσχέδιο σκοπός του οποίου είναι η τροποποίηση των διατάξεων του άρθρου 10 του περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμου, ώστε να προβλέπεται συγκεκριμένη προθεσμία υποβολής ένστασης κατά των αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου.
Η Επιτροπή αποφάσισε την προώθηση ενώπιον της Ολομέλειας για ψήφιση.
Ο περί Πολιτικής Δικονομίας (Τροποποιητικός) Νόμος του 2023
Ο περί Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόμος του 2023
Η Επιτροπή εξέτασε τα πιο πάνω νομοσχέδια σκοπός των οποίων είναι η εναρμόνιση των υπό τροποποίηση νομοθεσιών με τους νέους Κανονισμούς Πολιτικής Δικονομίας, οι οποίοι τέθηκαν σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου του 2023.
Η Επιτροπή αποφάσισε την προώθηση ενώπιον της Ολομέλειας για ψήφιση.
Υποεπιτροπή Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών
Τέλος, η Υποεπιτροπή της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως για την Εξέταση Κανονισμών που αφορούν Σχέδια Υπηρεσίας, εξέτασε τα ακόλουθα σχέδια υπηρεσίας:
Η Επιτροπή αποφάσισε την προώθηση των πιο πάνω σχεδίων υπηρεσίας ενώπιον της Ολομέλειας για ψήφιση.
Οι περί Τελωνείων – Θέση Βοηθού Τελωνείων 1ης Τάξεως (Σχέδια Υπηρεσίας) Κανονισμοί του 2023
Η Επιτροπή αποφάσισε όπως συνεχίσει την εξέταση σε επόμενη συνεδρία.
Nomoplatform-ΚΥΠΕ
