Ανεξαρτησία
Στις 16 Αυγούστου 1960 η Κύπρος έπαψε να αποτελεί βρετανική αποικία και έγινε ανεξάρτητο, κυρίαρχο κράτος. Την ίδια μέρα, ο τελευταίος Βρετανός κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ, σε επίσημη τελετή στη Βουλή των Αντιπροσώπων, παρέδωσε την εξουσία στον πρώτο Πρόεδρο της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ και στον πρώτο της Αντιπρόεδρο, Φαζίλ Κουτσιούκ.
Πρώτες βουλευτικές εκλογές
Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν στις 31 Ιουλίου 1960 και στις 7 Αυγούστου 1960 έλαβαν χώρα οι εκλογές για την ανάδειξη των Κοινοτικών Συνελεύσεων. Οι εκλογές διεξήχθησαν με πλειοψηφικό σύστημα και με βάση την αποικιακή νομοθεσία. Ο αριθμός των Βουλευτών, σύμφωνα με το Σύνταγμα, οριζόταν στους πενήντα, από τους οποίους οι τριάντα πέντε εκλέγονταν από την ελληνική κοινότητα και οι δεκαπέντε από την τουρκική κοινότητα.
Διακοινοτικές ταραχές 1963-1964
Στο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας γίνεται σαφής διάκριση των τριών πολιτειακών εξουσιών. Η Κυπριακή Πολιτεία είναι ανεξάρτητη και κυρίαρχη Δημοκρατία προεδρικού συστήματος, όπου η εκτελεστική εξουσία ασκείται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και το Υπουργικό Συμβούλιο, η δικαστική από τα Δικαστήρια της Δημοκρατίας και η νομοθετική εξουσία από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τις Κοινοτικές Συνελεύσεις.
Παρ’ όλα αυτά, μετά τις διακοινοτικές ταραχές που σημειώθηκαν το Δεκέμβριο του 1963-1964, οι δεκαπέντε Τουρκοκύπριοι Βουλευτές εγκατέλειψαν το βουλευτικό τους αξίωμα και έκτοτε οι έδρες τους παραμένουν κενές. Αποχώρησαν επίσης όλοι οι Τουρκοκύπριοι που κατείχαν πολιτειακά αξιώματα ή θέση στον δημόσιο τομέα.
Οι Ελληνοκύπριοι Βουλευτές, με σκοπό την αντιμετώπιση της συνταγματικής κρίσης η οποία προήλθε μετά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τις πολιτειακές δομές του κράτους, προχώρησαν στην ψήφιση του περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) Νόμου του 1964 (33/1964) χωρίς τη συμμετοχή των Τουρκοκύπριων Βουλευτών[1]. Με τον υπό αναφορά νόμο ενοποιούνταν τα δύο Ανώτατα Δικαστήρια (Ανώτατο Συνταγματικό και Ανώτατο Δικαστήριο) σ΄ ένα ενιαίο Ανώτατο Δικαστήριο και εισάγονταν διάφορες άλλες διατάξεις στο δικαιϊκό σύστημα. Επιπρόσθετα, καταργείτο η πρόνοια ότι οι Τουρκοκύπριοι θα έπρεπε να δικάζονται από Τουρκοκύπριους Δικαστές και οι Ελληνοκύπριοι από Ελληνοκύπριους Δικαστές.
Ο Τουρκοκύπριος Μουσταφά Ιμπραχίμ, δια του Τουρκοκύπριου δικηγόρου Αχμέτ Μπερμπέρογλου, ήγειρε διάφορες ενστάσεις, μεταξύ των οποίων (α) ότι το Ενιαίο Ανώτατο Δικαστήριο δεν ήταν νόμιμα συσταθέν και δεν είχε εξουσία να αποφασίσει επί παραπεμφθέντος, σ΄ αυτό συνταγματικού θέματος (εξουσία που είχε δυνάμει του Συντάγματος, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο), (β) ότι ο Ν 33/1964 ήταν αντισυνταγματικός διότι δεν μετείχαν στη θέσπισή του οι Τουρκοκύπριοι Βουλευτές, και (γ) ότι με το Ν 33/1964 καταργήθηκε ουσιώδες δικαίωμα των μελών κάθε κοινότητας για εκδίκαση των υποθέσεων τους από Δικαστές της κοινότητάς τους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, μετά από προβληματισμό, απέρριψε τις εν λόγω ενστάσεις και διατύπωσε τις αρχές του Δικαίου της Ανάγκης.
Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστή Τριανταφυλλίδη, διατυπώθηκε η θέση ότι, παρόλο που το Σύνταγμα είναι ο υπέρτατος Νόμος του Κράτους και με τις διατάξεις του περιορίζονται οι εξουσίες της Βουλής, εντούτοις όταν το Σύνταγμα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μία έκτακτη κατάσταση που δημιουργήθηκε και η οποία καταστρατηγεί τον πυρήνα του Συντάγματος ή όταν τα Θεσμικά Όργανα του Κράτους δεν μπορούν να λειτουργήσουν και το Σύνταγμα δεν μπορεί να τροποποιηθεί σύμφωνα με τη θέληση του λαού, τότε, σύμφωνα με το Δίκαιο της Ανάγκης, η Νομοθετική Εξουσία, ανεμπόδιστη από το Άρθρον 179 του Συντάγματος, και δυνάμει του Άρθρου 61 του Συντάγματος, έχει εξουσία να νομοθετεί και οφείλει να νομοθετήσει, προς όφελος του λαού[2].
Από το 1964, η επίκληση του Δικαίου της Ανάγκης έγινε σε πολλές περιπτώσεις περιλαμβανομένων και των περιπτώσεων των τροποποιήσεων του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες έγιναν με την ψήφο των Ελληνοκυπρίων μόνο Βουλευτών, εξαιτίας της μη επανόδου των Τουρκοκυπρίων Βουλευτών, της τουρκικής εισβολής, της συνεχιζόμενης κατοχής και της παράλληλης δημιουργίας του ψευδοκράτους[3].
Η Βουλή συνέχισε και συνεχίζει να λειτουργεί, με βάση τις ισχύουσες συνταγματικές ρυθμίσεις, όπως αυτές ερμηνεύθηκαν κατά καιρούς από το Ανώτατο Δικαστήριο, στη βάση αρχών του Δικαίου της Ανάγκης. Μεταξύ άλλων, τον Μάρτιο του 1965, με νόμο που θέσπισε η Βουλή των Αντιπροσώπων, οι νομοθετικές αρμοδιότητες της Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης μεταβιβάστηκαν στη Βουλή, οι αρμοδιότητές της επί εκπαιδευτικών, μορφωτικών και διδακτικών θεμάτων στο συνιστώμενο με βάση τον ίδιο νόμο Υπουργείο Παιδείας και οι υπόλοιπες διοικητικές της αρμοδιότητες στα άλλα συναφή Υπουργεία[4].
Πραξικόπημα και τουρκική εισβολή 1974
Λόγω της έκρυθμης κατάστασης που ακολούθησε μετά τα δραματικά γεγονότα του 1963-1964, οι επόμενες βουλευτικές εκλογές δεν διεξήχθησαν τον Ιούλιο του 1965 αλλά στις 5 Ιουλίου 1970, αφού η θητεία των μελών της Βουλής παρατεινόταν κάθε χρόνο με σχετική νομοθεσία. Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 και η τουρκική εισβολή της 20ης Ιουλίου 1974 είχαν ως συνέπεια την αναβολή και πάλι των βουλευτικών εκλογών. Έτσι, οι επόμενες βουλευτικές εκλογές στην Κυπριακή Δημοκρατία διεξήχθησαν στις 5 Σεπτεμβρίου 1976[5]. Έκτοτε, οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονται κανονικά[6].
Πηγές:
[1] Για περισσότερες πληροφορίες σε ό,τι αφορά τον υπό αναφορά νόμο βλέπε «Ο περί Απoνoμής της Δικαιoσύνης (Πoικίλες Διατάξεις) Νόμoς τoυ 1964 (33/1964)», δημοσίευση -, ανάκτηση 14/03/2022, http://www.cylaw.org/nomoi/enop/non-ind/1964_1_33/full.html
[2] Για περισσότερες πληροφορίες σε ό,τι αφορά την υπόθεση Ιμπραχίμ βλέπε «Attorney General of the Republic v. Mustafa Ibrahim and Others (1964) CLR 195», δημοσίευση -, ανάκτηση 14/03/2022 http://www.cylaw.org/clr/1964/1964_1_195.pdf
[3] Polignosi, «Δίκαιο της Ανάγκης: Το Δίκαιο που επέτρεψε τη συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας», δημοσίευση -, ανάκτηση 14/03/2022, http://www.polignosi.com/cgibin/hweb?-A=46319&-V=limmata
[4] Για περισσότερες πληροφορίες σε ό,τι αφορά τη μεταβίβαση των νομοθετικών αρμοδιοτήτων της Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης στη Βουλή βλέπε «Ο περί Μεταβιβάσεως της Ασκήσεως των Αρμοδιοτήτων της Ελληνικής Κοινοτικής Συνελεύσεως και περί Υπουργείου Παιδείας Νόμος του 1965 (12/1965)», δημοσίευση -, ανάκτηση 14/03/2022, http://www.cylaw.org/nomoi/enop/non-ind/1965_1_12/full.html
[5] Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας, «Ιστορική ανασκόπηση», δημοσίευση -, ανάκτηση 14/03/2022, http://www.parliament.cy/el/general-information/historical-review
[6] Για περισσότερες πληροφορίες σε ό,τι αφορά της βουλευτικές εκλογές βλέπε Βουλή των Αντιπροσώπων, «Βουλευτικές Εκλογές», δημοσίευση -, ανάκτηση 14/03/2022, http://www.parliament.cy/el/general-information/%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%82
Nomoplatform
