H Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 10/01/2022, εξέτασε τα σχέδια νόμου που προνοούν:
- Τη σύσταση και τη λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς
- Τη θέσπιση νομοθετικού πλαισίου που προνοεί για την προστασία πολιτών (whistleblowers), οι οποίοι κατέχουν πληροφορίες κακών πρακτικών ή φαινομένων διαφθοράς στο χώρο εργασίας τους και αποφεύγουν να δώσουν τις πληροφορίες αυτές σε θεσμικά όργανα, φοβούμενοι δυσμενείς συνέπειες για τους ιδίους.
- Τη θέσπιση κανόνων σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και κυρώσεων όσον αφορά την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας μέσων πληρωμών.
- Την εγκατάσταση του Εθνικού Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν Δεύτερης Γενιάς (SIS II).
- Την παροχή της δυνατότητας στον Αρχηγό Αστυνομίας και στο Διευθυντή Τμήματος Τελωνείων, με προηγούμενη ενημέρωση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, να αποφασίσουν τη διενέργεια ελεγχόμενης παράδοσης για αδικήματα που σχετίζονται με την διακίνηση ρευστών διαθεσίμων και εσόδων από παράνομες δραστηριότητες που προορίζονται για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
- Την εγκαθίδρυση συστήματος έκδοσης καταζητούμενων προσώπων μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφ’ ενός, και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αναλυτικά τα σχέδια νόμου:
Ο περί της Σύστασης και Λειτουργίας Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς Νόμος του 2019
Σκοπός του νομοσχεδίου είναι η θέσπιση νομοθεσίας η οποία να ρυθμίζει τη σύσταση και τη λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, με αρμοδιότητα την ανάληψη των αναγκαίων πρωτοβουλιών και ενεργειών για τη διασφάλιση της συνεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας των δράσεων των υπηρεσιών του δημόσιου, του ευρύτερου δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα σε θέματα πρόληψης και καταπολέμησης πράξεων διαφθοράς στα πρότυπα σύγχρονων αντιλήψεων και των συστάσεων της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO).
Ο περί Αποκάλυψης Πληροφοριών προς Όφελος του Δημοσίου Συμφέροντος Νόμος του 2016
Σκοπός του νόμου που προτείνεται, είναι η θέσπιση νομοθετικού πλαισίου που προνοεί για την προστασία πολιτών, οι οποίοι κατέχουν πληροφορίες κακών πρακτικών ή φαινομένων διαφθοράς στο χώρο εργασίας τους και αποφεύγουν να δώσουν τις πληροφορίες αυτές σε θεσμικά όργανα, φοβούμενοι δυσμενείς συνέπειες για τους ιδίους. Η δημιουργία ενός πλέγματος προστασίας των προσώπων αυτών ενδέχεται να ενθαρρύνει τους πολίτες να αντιδράσουν σε φαινόμενα διαφθοράς που παρατηρούν ή υποψιάζονται στους χώρους εργασίας τους. Με τον τρόπο αυτό θα αποκτήσει η πολιτεία ένα πολύτιμο εργαλείο στην καταπολέμηση της διαφθοράς, θα συμβάλει στην προαγωγή της διαφάνειας και θα δημιουργηθεί μια υποδομή που θα προωθεί μια εργασιακή κουλτούρα η οποία σκοπό θα έχει την αποτροπή τέτοιων φαινομένων.
Ο περί Αναφοράς Πράξεων Διαφθοράς (Συμπληρωματικά Μέτρα Προστασίας και Επιείκειας) Νόμος του 2017
Το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων προβλέπει, τα ακόλουθα:
Πρόσωπο το οποίο, χωρίς να εμπλέκεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο σε πράξεις διαφθοράς και χωρίς να αποβλέπει σε ίδιον όφελος, παρέχει πληροφορίες που καλόπιστα και εύλογα πιστεύει ότι τείνουν να αποκαλύψουν ότι διεπράχθη ή διαπράττεται ή πρόκειται να διαπραχθεί οποιοδήποτε αδίκημα διαφθοράς προστατεύεται ως ακολούθως:
Δεν δημοσιεύεται με οποιονδήποτε τρόπο η ταυτότητά του. Πρόσωπο που αποκαλύπτει την ταυτότητα του πληροφοριοδότη διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα τρία χρόνια ή με χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή και με τις δύο ποινές.
Πρόσωπο που ενεργεί ως πληροφοριοδότης δεν θα θεωρείται ότι παραβίασε όρο συμφωνίας ή εθιμικό κανόνα πίστης ή εμπιστευτικότητας ή εχεμύθειας και δεν θα υπέχει ποινικής, πειθαρχικής ή αστικής ευθύνης για την αποκάλυψη.
Σε περίπτωση που ο πληροφοριοδότης εργάζεται ως υπάλληλος στον ιδιωτικό τομέα και απολύεται ή εξαναγκάζεται σε παραίτηση από την εργασία του, θα θεωρείται ότι απολύθηκε παράνομα εκτός αν ο εργοδότης του αποδείξει ότι οι ενέργειες αυτές δεν οφείλονται ή δεν συνδέονται με την αποκάλυψη.
Σε περίπτωση που ο πληροφοριοδότης είναι δημόσιος υπάλληλος, η μετάθεση ή απόσπαση ή μετακίνησή του ή μείωση των καθηκόντων του ή μείωση της αξιολόγησης ή υπηρεσιακής βαθμολογίας του ή μη παροχή ίσων ευκαιριών εκπαίδευσης ή επιμόρφωσης από την αρμόδια Αρχή ή με την έγκριση ή την ανοχή της θα συνιστά εκδικητικό μέτρο, εκτός αν η αρμόδια Αρχή αποδείξει ότι το μέτρο δεν οφείλεται ή δεν συνδέεται με την αποκάλυψη.
Στο νομοσχέδιο προβλέπονται και μέτρα επιείκειας σε περίπτωση που εμπλεκόμενοι σε υποθέσεις διαφθοράς συνεργαστούν με τις Αρχές.
Σκοπός της παρούσας πρότασης νόμου είναι η θέσπιση νομοθεσίας, με την οποία καθιδρύεται ένα αποτελεσματικό πλαίσιο ειδικής έννομης προστασίας εκείνων των εργοδοτουμένων στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίοι προβαίνουν σε αποκάλυψη πληροφοριών και στοιχείων που περιήλθαν στην κατοχή τους ή υπέπεσαν, αντιστοίχως, στην αντίληψή τους εντός του εργασιακού τους χώρου, για τα οποία έχουν την εύλογη πεποίθηση ότι είναι αληθή και σχετίζονται με πράξεις διαφθοράς, πράξεις εν δυνάμει διαφθοράς ή παραβάσεις του Ενωσιακού δικαίου.
Ο περί της Προστασίας των Προσώπων που αναφέρουν Παραβιάσεις του Δικαίου της Ένωσης Νόμος του 2021
Σκοπός του παρόντος νομοσχεδίου είναι η εναρμόνιση της κυπριακής νομοθεσίας με την Οδηγία 2019/1937/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2019, σχετικά με την προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, με το παρόν νομοσχέδιο θεσπίζονται κανόνες σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και κυρώσεων όσον αφορά την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας μέσων πληρωμών πλην των μετρητών, διευκολύνεται η πρόσληψη των αδικημάτων αυτών και παρέχεται συνδρομή και στήριξη των θυμάτων.
Mε το υπό αναφορά Νομοσχέδιο εγκαθίσταται το Εθνικό Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν και εισάγονται οι αναγκαίες εφαρμοστικές διατάξεις για την ενσωμάτωση των κανόνων του κεκτημένου που σχετίζονται με τη λειτουργία του συστήματος. Περαιτέρω, καθορίζεται ο τρόπος λειτουργίας του και θεσπίζονται οι διαδικασίες καταχώρησης και πρόσβασης σε πληροφορίες του συστήματος. Τέλος, καθορίζεται η Αστυνομία Κύπρου ως η αρμόδια αρχή για την εγκατάσταση και λειτουργία του συστήματος.
Με την προτεινόμενη τροποποίηση παρέχεται η δυνατότητα στον Αρχηγό Αστυνομίας και στο Διευθυντή Τμήματος Τελωνείων, με προηγούμενη ενημέρωση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, να αποφασίσουν τη διενέργεια ελεγχόμενης παράδοσης για αδικήματα που σχετίζονται με την διακίνηση ρευστών διαθεσίμων και εσόδων από παράνομες δραστηριότητες που προορίζονται για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Σκοπός του παρόντος νομοσχεδίου είναι η διευκόλυνση της εφαρμογής του Τίτλου VII του Τρίτου Μέρους της Συμφωνίας Εμπορίου και Συνεργασίας Μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, αφ’ ενός, και του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, αφ’ ετέρου, που εγκαθιδρύει σύστημα έκδοσης καταζητούμενων προσώπων μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφ’ ενός, και του Ηνωμένου Βασιλείου, αφ’ ετέρου, βασιζόμενο σε ένα μηχανισμό παράδοσης βάσει εντάλματος σύλληψης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ρηθέντος Τίτλου VII.
Δηλώσεις:
Στην Ολομέλεια στις 20 Ιανουαρίου το νομοσχέδιο για την προστασία πληροφοριοδοτών για φαινόμενα διαφθοράς
Ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής οδηγείται στις 20 Ιανουαρίου 2022 και αναμένεται να υπερψηφιστεί χωρίς τροπολογίες το νομοσχέδιο για την προστασία των προσώπων που καταγγέλλουν φαινόμενα διαφθοράς. Από την άλλη, η συζήτηση για το νομοσχέδιο για την ίδρυση της Αρχής κατά της Διαφθοράς θα συνεχιστεί καθώς υπάρχουν τροπολογίες που αναμένεται να κατατεθούν και οι οποίες εστιάζονται κυρίως στον τρόπο διορισμού των μελών της. Τα δύο νομοσχέδια συζητήθηκαν σήμερα κατά τη σημερινή συνάντηση της Επιτροπής Νομικών της Βουλής, στην παρουσία της Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Στέφης Δράκου.
Η Υπουργός Δικαιοσύνης σε δηλώσεις της μετά την συνεδρία της Επιτροπής, είπε αρχικά πως για να πατάξεις τη διαφθορά χρειάζεται ένα σωστό και ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο και πρόσθεσε πως μετά τις διαβουλεύσεις που είχε με τους εμπλεκόμενους φορείς και τις πολιτικές δυνάμεις, σήμερα βρίσκονται ενώπιον της Βουλής τρία σοβαρά και ολοκληρωμένα νομοσχέδια που αποτελούν θεσμική τομή στα κυπριακά δεδομένα.
Αναφερόμενη στην ίδρυση της Ανεξάρτητης Αρχής Κατά της Διαφθοράς, η κ. Δράκου είπε πως πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο νομοσχέδιο βασισμένο σε διεθνή πρότυπα και το οποίο διαμορφώθηκε μέσα από εκτενή διάλογο και πνεύμα καλής θέλησης. Η Αρχή έχει δικό της προϋπολογισμό και τις εξουσίες για να επιτελεί σημαντικό έργο. Σημείωσε πως η ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου είναι συνδεδεμένη με το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με ένα κονδύλι 4,6 εκ. ευρώ, ενώ πολλές από τις δράσεις της Αρχής στηρίζονται από ευρωπαϊκά κονδύλια 780 χιλιάδων ευρώ. Εξέφρασε ωστόσο την αγωνία της να μην καθυστερήσει η ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου. «Αυτό που απεύχομαι είναι να υπάρξουν αδιέξοδα που θα καθυστερήσουν το νομοσχέδιο», σημείωσε.
Η κ. Δράκου ανέφερε πως το νομοσχέδιο για την Αρχή πλαισιώνει το νομοσχέδιο για την προστασία αυτών που δίνουν τις πληροφορίες. Για το συγκεκριμένο ευχαρίστησε τον Πρόεδρο της Επιτροπής Νομικών Νίκο Τορναρίτη, την Βουλευτή του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου για την πρόταση της και τις εισηγήσεις που είχε κάνει καθώς και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και τις πολιτικές δυνάμεις.
Η κ. Δράκου είπε πως η τοποθέτηση των κομμάτων για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο ήταν πως δεν έχουν να καταθέσουν οποιεσδήποτε τροπολογίες και συνεπώς δεν θα υπάρξει οποιαδήποτε καθυστέρηση.
Το τρίτο νομοσχέδιο διασφαλίζει τη διαφάνεια στη διαδικασία λήψης δημοσίων αποφάσεων και το οποίο βρίσκεται στην Επιτροπή Θεσμών. Για αυτό, η κ Δράκου εξέφρασε την αισιοδοξία της πως κάποιες ανησυχίες που εκφράστηκαν στη συζήτηση θα ξεπεραστούν στην επόμενη συνάντηση της Επιτροπής. «Η ψήφιση και των τριών νομοσχεδίων είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία της Αρχής κατά της Διαφθοράς και είναι απαραίτητο να προχωρήσουν τάχιστα γιατί δίνουν ένα ισχυρό πλαίσιο και βρίσκονται προς τη σωστή κατεύθυνση για πάταξη της διαφθοράς», τόνισε.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Νίκος Τορναρίτης εξέφρασε αρχικά την ετοιμότητα της Επιτροπής να ενισχύσει και να οχυρώσει όσο γίνεται την Αρχή Κατά της Διαφθοράς με όσες εξουσίες γίνεται και της δίδει το δικαίωμα το Σύνταγμα.
Ο κ. Τορναρίτης και έδωσε ως αρνητικό παράδειγμα το ΓεΣΥ το οποίο συζητείτο στην Κυπριακή Δημοκρατία από την ίδρυση της και ψηφίστηκε πριν λίγα χρόνια, εκφράζοντας την ελπίδα πως οι διάφορες παρατηρήσεις και ιδέες για την Αρχή να μην οδηγήσουν την ψήφιση του στο δρόμο που οδηγήθηκε το ΓεΣΥ.
Όσον αφορά το νομοθέτημα για την προστασία των μαρτύρων, ο κ. Τορναρίτης είπε πως σήμερα υπάρχει ενώπιον της Βουλής ένα ενοποιημένο κείμενο που κατατέθηκε με τη συνεργασία της Υπουργού Δικαιοσύνης, της Βουλευτού Ειρήνης Χαραλαμπίδου, η οποία είχε καταθέσει την πρώτη πρόταση νόμου, και της Επιτροπής Νομικών.
Τόνισε πως το νομοσχέδιο είναι άκρως μεταρρυθμιστικό και επαναστατικό γιατί δίνει την δυνατότητα προστασία σε όποιον υπάλληλο εντοπίζει και καταγγέλλει την διαφθορά. Είπε πως το νομοσχέδιο βρίσκεται στα τελικά στάδια και θα τεθεί ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής στις 20 Ιανουαρίου.
Στο θέμα της Πρότασης Νόμου για την προστασία μαρτύρων η Βουλευτής του ΑΚΕΛ και εισηγήτρια της πρότασης Ειρήνη Χαραλαμπίδου εξέφρασε την ελπίδα πως στις 20 Ιανουαρίου, μετά από 6 χρόνια, η Βουλή ομόφωνα θα περάσει το Νόμο, ο οποίος αποτελεί την αιχμή του δόρατος στην πάταξη της διαφθοράς. Χωρίς πληροφόρηση από τους πολίτες είναι εντελώς αδύνατο να εργαστείς αποτελεσματικά για να πατάξεις τη διαφθορά, είπε.
Η κ. Χαραλαμπίδου είπε πως η διαδικασία δεν θα βρισκόταν σε αυτή τη φάση αν η Υπουργός Δικαιοσύνης δεν είχε την βούληση που έχει επιδείξει και δεν λειτουργούσε με γνώμονα το καλώς νοούμενο συμφέρον της διαφάνειας. Πρόσθεσε πως εργάστηκαν σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, αλλά σημείωσε, χωρίς την επιμονή της Υπουργού θα μπορούσαν να είχαν παραβλεφθεί σημαντικές πρωτοβουλίες. Επίσης, σημείωσε και τον θετικό ρόλο που διαδραμάτισε ο Πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών Νίκος Τορναρίτης, του οποίου, όπως είπε, η παρέμβαση ήταν καταλυτική.
Για το νομοσχέδιο για την Αρχή Κατά της Διαφθοράς, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ανδρέας Πασιουρτίδης είπε πως η θέση του ΑΚΕΛ από την αρχή ήταν υπέρ της ενίσχυσης της αντικειμενικής αμεροληψίας της Αρχής, και σε αυτό το σημείο βασίζονται οι τροπολογίες που έχει υποβάλλει το κόμμα του. Δίδοντας ένα παράδειγμα είπε πως δεν μπορεί να γίνει δεχτός ο διορισμός των μελών της Αρχής χωρίς την ενημέρωση της Βουλής.
Είπε πως το ΑΚΕΛ από το 2019 είχε εκδηλώσει την πρόθεση του για τροπολογίες ώστε να δώσει «δόντια» σε αυτή την Αρχή και δεν ισχύει ότι την «ξεδόντιασαν». «Στο τέλος της ημέρας αυτό που α επιδιώξουμε είναι μια Αρχή αντικειμενικά αμερόληπτη και στο φαίνεστε και στο είναι», είπε, και σημείωσε πως αυτοί που θα ελέγχουν τον διορισμό των μελών της θα πρέπει να ελέγχονται και από άλλα σώματα για να μειώνεται η πιθανότητα διαφθοράς και εξυπηρέτησης συμφερόντων.
Ο Βουλευτής των Οικολόγων Χαράλαμπος Θεοπέμπτου είπε ότι το Κίνημα κατέθεσε τροπολογία για να δώσει δύναμη στην Αρχή και να της δώσει τις ίδιες εξουσίες που έχει η Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας.
Πρόσθεσε πως το δεύτερο σοβαρό θέμα αποτελεί ο τρόπος διορισμού των μελών της Αρχής και σημείωσε πως δεν γίνεται, για παράδειγμα, ένας Πρόεδρος να διορίζει μέσα από το κόμμα που προέρχεται τα μέλη της Ανεξάρτητης Αρχής καθώς ενδεχομένως θα προστατεύουν τον ίδιο και τους Υπουργούς.
Ο κ. Θεοπέμπτου ανέφερε ακόμη πως θα πρέπει να βρεθεί επίσης ο τρόπος ώστε η Αρχή να έχει τη δυνατότητα να ψάχνει μέσα από υφιστάμενους Νόμους αλλά και να ελέγχει νομοσχέδια πριν φτάσουν στη Βουλή με σκοπό να αφαιρείται από μέσα η δυνατότητα σε κάποιο Υπουργό, για παράδειγμα, για διαφθορά ή δωροδοκία.
Πηγή δηλώσεων – ΚΥΠΕ
Συμπληρωματική ενημέρωση:
Καταδικασμένη σε αποτυχία η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς
Σε ό,τι αφορά το νομοσχέδιο για τη σύσταση και τη λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας κ. Σάββας Αγγελίδης, σε δηλώσεις του εντός της Επιτροπής, εξέφρασε την πεποίθηση πως οι όποιες ανακριτικές εξουσίες της Αρχής θα είναι ανούσιες, λόγω του ότι δεν υπάρχει το νομοθετικό υπόβαθρο που να επιτρέπει την εκδίκαση τέτοιου είδους υποθέσεων.
Συναφείς δημοσιεύεις στα ΜΜΕ:
Stockwatch: Το «κόβει» η ΝΥ για ανακριτικές εξουσίες Αρχής κατά Διαφθοράς
