Το κοινοβουλευτικό έτος 2024 παράχθηκε πλούσιο νομοθετικό έργο με την κατάθεση συνολικά 543 σχεδίων νόμου. Από αυτά, 226 αφορούσαν νομοσχέδια, 140 προτάσεις νόμου και 177 κανονισμούς. Ο Απρίλιος ξεχώρισε ως ο πιο παραγωγικός μήνας, με την υποβολή 119 σχεδίων νόμου.
Σχέδια Νόμου 2024
Μερικά από τα πιο σημαντικά σχέδια νόμου που απασχόλησαν έντονα την επικαιρότητα και υπερψηφίστηκαν είναι:
To νομοσχέδιο για την ίδρυση Υφυπουργείου Μετανάστευσης, οι προτάσεις νόμου για το πόθεν έσχες αξιωματούχων, το νομοσχέδιο για γενική αύξηση 1,5% στο δημόσιο και τα νομοσχέδια για τη δημογραφική ανάκαμψη και τη στήριξη της οικογένειας.
Ίδρυση Υφυπουργείου Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας
Το 2023, περισσότεροι από 1 εκατομμύριο αιτούντες άσυλο για πρώτη φορά υπέβαλαν αίτηση για διεθνή προστασία στην ΕΕ, σημειώνοντας αύξηση κατά 20% σε σύγκριση με το 2022, ενώ ο μεγαλύτερος αριθμός αιτούντων άσυλο για πρώτη φορά σε σχέση με τον πληθυσμό καταγράφηκε στην Κύπρο (13 αιτούντες ανά χίλια άτομα).
Η Κυπριακή Δημοκρατία είχε και εξακολουθεί να έχει να διαχειριστεί μεταναστευτικές ροές πέραν των δυνατοτήτων της, και η δημιουργία Υφυπουργείου Μετανάστευσης ήταν αδήριτη ανάγκη για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος.
Η Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων ψήφισε ομόφωνα το νομοσχέδιο για τη δημιουργία Υφυπουργείου Μετανάστευσης.
Το Υφυπουργείο Μετανάστευσης ξεκίνησε επίσημα τις εργασίες του στις 17 Ιουνίου 2024, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να διορίζει το Δρ. Νικόλα Α. Ιωαννίδη ως Υφυπουργού Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας.
Οι αρμοδιότητες που αφορούν τα θέματα μετανάστευσης και ασύλου του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης και της Υπηρεσίας Ασύλου, αντίστοιχα, μεταφέρθηκαν στο Υφυπουργείο Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας.
Πόθεν έσχες Γενικού Εισαγγελέα και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα
- Ο περί του Προέδρου, των Υπουργών και των Βουλευτών της Κυπριακής Δημοκρατίας (Δήλωση και Έλεγχος Περιουσίας) (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2021
- Ο περί Ορισμένων Δημόσια Εκτεθειμένων Προσώπων και Ορισμένων Αξιωματούχων της Κυπριακής Δημοκρατίας (Δήλωση και Έλεγχος Περιουσίας) Νόμος του 2023
Οι προτάσεις νόμου στοχεύουν στην αντιμετώπιση κενών, αδυναμιών και δυσλειτουργιών στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, διαμορφώθηκαν σε 24 συνεδριάσεις, με κυριότερο σημείο τριβής τη συμπερίληψη στον κατάλογο πρόνοιας για την υποχρέωση Πόθεν Έσχες του Γενικού Εισαγγελέα και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα.
Η πρώτη πρόταση νόμου εγκρίθηκε με 47 ψήφους υπέρ και μία κατά, ενώ η δεύτερη πρόταση εγκρίθηκε με 41 ψήφους υπέρ και μία κατά.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προχώρησε στην αναφορά του νόμου στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο. Ο νόμος προέβλεπε αλλαγές στον τρόπο υποβολής των δηλώσεων, καθώς και τη συμπερίληψη άλλων αξιωματούχων, όπως ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, στην υποχρέωση για Πόθεν Έσχες.
Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε την αναφορά του Προέδρου και έκρινε το νόμο συνταγματικό.
Γενική αύξηση 1,5% στο δημόσιο
Με τον νόμο εγκρίθηκε η παραχώρηση γενικής αύξησης ύψους 1,5% στους μισθούς των κρατικών υπαλλήλων και στις συντάξεις των συνταξιούχων της κρατικής υπηρεσίας, καθώς και αντίστοιχης αύξησης στην αντιμισθία των προέδρων και των μελών της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας και της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας.
Το ελάχιστο ποσό της ετήσιας αύξησης στους μισθούς ορίστηκε στα €331,28.
Η Ολομέλεια της Βουλής ενέκρινε κατά πλειοψηφία τη συμφωνία Κυβέρνησης και συνδικαλιστικών οργανώσεων για γενικές αυξήσεις στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, με 25 ψήφους υπέρ και 17 εναντίον, ύστερα από μια μακρά συζήτηση που δίχασε το Κοινοβούλιο.
Δημογραφική ανάκαμψη και στήριξη οικογένειας
Σύμφωνα με διεθνή έρευνα που διεξήχθη σε 223 χώρες της υφηλίου καταδεικνύεται ότι η χώρα μας βρίσκεται στην 26η θέση του κόσμου με τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας για το 2024. Πιο συγκεκριμένα, η Κύπρος εμφανίζει μέσο όρο γεννήσεων το 1,48, την ώρα που ο παγκόσμιος μέσος όρος γεννήσεων είναι το 2,3.
Με βάση τις νέες νομοθεσίες η χρονική περίοδος εντός της οποίας οι γονείς μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα λήψης γονικής άδειας επεκτείνεται από τα οκτώ στα δεκαπέντε έτη της ηλικίας του παιδιού. Παράλληλα, αυξάνεται η διάρκεια του επιδόματος γονικής άδειας.
Από την 1η Οκτωβρίου 2024, οι μητέρες θα λαμβάνουν αυξημένο επίδομα τοκετού, το οποίο καθορίζεται στα €1.000 για το πρώτο παιδί, στα €1.500 για το δεύτερο παιδί στις €2.000 για το τρίτο παιδί και στις €2.500 για το τέταρτο και κάθε επόμενο παιδί.
Ποινικοποίηση της εκδικητικής πορνογραφίας
Το φαινόμενο αφορά κυρίως γυναίκες και κορίτσια και ότι με βάση στοιχεία πενταετίας έως το 2022, έγιναν 65 καταγγελίες, από τις οποίες 17 αφορούσαν άνδρες. Επίσης το Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου έλαβε 338 καταγγελίες για απειλές οικονομικής φύσεως από δράστες.
Η πρόταση νόμου προνοεί η θέσπιση ξεχωριστής νομοθεσίας, ώστε να ποινικοποιηθεί η μη συναινετική χρήση προσωπικών εικόνων ερωτικού ή/και σεξουαλικού περιεχομένου (η ούτως καλούμενη «εκδικητική πορνογραφία»), η οποία διαπράττεται από οποιοδήποτε πρόσωπο, είτε αυτή στρέφεται κατά γυναικών είτε κατά ανδρών, και η οποία συνιστά παραβίαση του δικαιώματος προστασίας της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του εικονιζόμενου προσώπου με πολλαπλές αρνητικές συνέπειες.
Η πρόταση εγκρίθηκε με 34 ψήφους υπέρ και 1 αποχή.
Αντισυνταγματική τροποποίηση του Συντάγματος με 37 Βουλευτές
Με βάση το άρθρο 182 του Συντάγματος, για την τροποποίηση ενός μη θεμελιώδους άρθρου απαιτείται πλειοψηφία που να περιλαμβάνει τουλάχιστον τα δύο τρίτα του συνολικού αριθμού των βουλευτών. Οι βουλευτές ανέρχονται συνολικά σε 56, και συνεπώς τα 2/3 του αριθμού αυτόν είναι 37,33. Εφόσον απαιτούνται τουλάχιστον τα δύο τρίτα, ο αριθμός των ψήφων πρέπει να είναι τουλάχιστον 38, καθώς η στρογγυλοποίηση προς τα κάτω δεν είναι επιτρεπτή. Χωρίς 38 ψήφους, η τροποποίηση του Συντάγματος είναι αδύνατη.
Ωστόσο, η πρόταση πέρασε τελικά με 37 ψήφους, καθώς η Γενική Διευθύντρια της Βουλής ενημέρωσε την Πρόεδρο της Βουλής ότι στο παρελθόν υπήρξε προηγούμενο, όπου το Σύνταγμα τροποποιήθηκε χωρίς να τηρηθεί η απαιτούμενη ειδική πλειοψηφία, κάτι που είναι προδήλως αντίθετο με το Σύνταγμα.
Μετά τα τραγελαφικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της Ολομέλειας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προχώρησε στην αναπομπή του νόμου.
Η αναπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας έγινε δεκτή και η πρόταση νόμου υπερψηφίστηκε με 46 ψήφους υπέρ και 5 εναντίον.
Το 2025
Το 2025 προμηνύεται ένα ιδιαίτερα σημαντικό έτος για τη Βουλή των Αντιπροσώπων, καθώς εκκρεμούν κρίσιμα σχέδια νόμου που αναμένεται να καθορίσουν το μέλλον σε καίρια ζητήματα. Παράλληλα, η χρονιά αυτή θα αποτελέσει ορόσημο για τη διαφάνεια και την εξωστρέφεια της Βουλής, καθώς οι συζητήσεις για τη ζωντανή μετάδοση των συνεδριάσεων των κοινοβουλευτικών επιτροπών θα συνεχιστούν με αυξημένη δυναμική. Η απαίτηση του κοινού για αυτό το μέτρο έχει ενταθεί, αντικατοπτρίζοντας την αυξανόμενη ανάγκη για ενίσχυση της πρόσβασης των πολιτών στη νομοθετική διαδικασία.
Επιπλέον, το 2025 θα είναι ο τελευταίος πλήρης χρόνος πριν από τις βουλευτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Μάιο του 2026, κάτι που αναμένεται να επηρεάσει τη νομοθετική ατζέντα και τη δυναμική του κοινοβουλίου.
