H Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας στις 25/05/2022, εξέτασε τα ακόλουθα σχέδια νόμου:
Ο περί Ποινικού Κώδικα (Τροποποιητικός) (Αρ. 5) Νόμος του 2021
Η Επιτροπή εξέτασε τα πιο πάνω σχέδια νόμου σκοπός των οποίων είναι:
(α) Η θέσπιση του ιδιώνυμου αδικήματος της γυναικοκτονίας.
(β) Η τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα, ώστε να θεσπισθεί το αδίκημα της γυναικοκτονίας, το οποίο θα επισύρει ποινή φυλάκισης διά βίου. Όπως είναι γνωστό, η γυναικοκτονία, ήτοι η δολοφονία γυναικών ή κοριτσιών κάτω των δεκαοκτώ (18) ετών ως πράξη οφειλόμενη, μεταξύ άλλων, σε ενδοοικογενειακή βία, η σεξουαλική βία, ή σε λόγους τιμής ή θρησκευτικών πεποιθήσεων και πρακτικών ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων , στις πλείστες των περιπτώσεων παραμένει ατιμώρητη, εδραιώνοντας την αντίληψη ότι η βία κατά των γυναικών είναι φαινόμενο αποδεκτό και/ή αναπόφευκτο.
Η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, η οποία υπέβαλε την πρόταση νόμου για τροποποίηση του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμου του 2022, ανέφερε ότι «ισχυροποιούμε τη νομοθεσία και δεν δημιουργούμε προβλήματα στην απόδειξη του αδικήματος». Παράλληλα, εξέφρασε κατανόηση στις ανησυχίες που διατυπώθηκαν ενώπιον της Επιτροπής.
Η προεδρεύουσα της Επιτροπής και Βουλεύτρια του ΔΗΣΥ, Φωτεινή Τσιρίδου, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με την καθυστέρηση στην κατάθεση της νομοθεσίας για τις γυναικοκτονίες για ψήφιση από την Ολομέλεια, ενώ αντίστοιχες νομοθεσίες προχώρησαν σε άλλες χώρες, που ξεκίνησαν τη συζήτηση μετά την Κύπρο, ανέφερε ότι «δεν υπάρχει ενημέρωση για το τι έχουν κάνει άλλες χώρες, η ενημέρωση μέχρι σήμερα είναι ότι, αν η Κύπρος προχωρήσει στην ψήφιση μίας τέτοιας νομοθεσίας, θα πρωτοπορήσει στον τομέα αυτό».
Επιπρόσθετα, εξήγησε ότι η Επιτροπή Νομικών μελέτησε το θέμα ως κατ’ εξοχήν νομικό ζήτημα που αφορά τον ποινικό κώδικα, αλλά και τον νόμο που κυρώνει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. «Η αρχική πρόταση που προέβλεπε την τροποποίηση του ποινικού κώδικα, ώστε να εισαχθεί ως νέο αδίκημα η γυναικοκτονία, κάτι που θα σήμαινε την εισαγωγή ενός επιπλέον συστατικού στοιχείου, για να αποδείξει η κατηγορούσα αρχή, δεν έγινε αποδεκτή από τη Γενική Εισαγγελία», ανέφερε.
Η πρόταση της Προέδρου της Βουλής, συνέχισε η κ. Τσιρίδου, εισάγει την γυναικοκτονία ως ιδιώνυμο αδίκημα, αλλά δεν χρειάζεται η επιπλέον απόδειξη συστατικού στοιχείου. Θα ελέγχει η κατηγορούσα αρχή κατά πόσο υπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες και στη συνέχεια θα προχωρεί στη σύνταξη του κατηγορητηρίου. Παράλληλα, αναφέρθηκε και στην πρόταση για τροπολογία από τον Βουλευτή της ΕΔΕΚ, Κωστή Ευσταθίου, ο οποίος εισηγείται τα στοιχεία αυτά να είναι επιβαρυντικοί παράγοντες και να μην αφορούν μόνο το κατά πόσο το θύμα είναι γυναίκα, αλλά κατά πόσο υπάρχει σχέση εξάρτησης ή ευάλωτης ομάδας, για να μπορέσει να αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα, με βάση τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Ο Άριστος Δαμιανού, Βουλευτής ΑΚΕΛ, δήλωσε ότι είναι σωστό να αποκτήσει ορατότητα ως αδίκημα η γυναικοκτονία. Εάν μια πρόταση νόμου οδηγηθεί στην Ολομέλεια, πρέπει να είναι σύντομη, νομικά και επιστημονικά τεκμηριωμένη και να υποβοηθά τις ποινικές διώξεις και τις καταδίκες, υπέδειξε. Υπό τον φακό αυτό, θα εξετάσουμε ξανά την πρόταση της Προέδρου της Βουλής, επαναλαμβάνοντας ότι για εμάς είναι σημαντικό να υπάρξει ορατότητα σε ό,τι αφορά το ζήτημα των γυναικοκτονιών.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Πασιουρτίδης, ανέφερε ότι κάποιοι μπορεί να επιδιώξουν να δικαστούν ως μισογύνηδες για να αποφύγουν την ισόβια κάθειρξη και ότι ένας ποινικολόγος μπορεί να επιχειρήσει να αποδείξει ότι ένα έγκλημα είναι γυναικοκτονία και όχι φόνος εκ προμελέτης.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Πανίκος Λεωνίδου, σημείωσε ότι γεννάται ένα γενικότερο θέμα που μπορεί να λυθεί με μια διάταξη που μπορεί να προστεθεί στον Ποινικό Κώδικα. Η Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου, ανέφερε ότι στον νόμο δεν γίνεται αναφορά μόνο στις γυναίκες αλλά και στην ενδοοικογενειακή βία. Επισήμανε ακόμη ότι ο όρος «θύμα» περιλαμβάνει γυναίκες, άνδρες και παιδιά, προσθέτοντας ότι το πνεύμα της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης αγκαλιάζει τις γυναίκες, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτές.
Η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας εξέφρασε ετοιμότητα για αποδοχή της πρότασης νόμου, η οποία αφορά ειδικά τις γυναίκες, μια ευάλωτη ομάδα του πληθυσμού. Η προσθήκη κι άλλων ευάλωτων ομάδων ξεφεύγει από τη φιλοσοφία του νόμου, υπέδειξε.
Ο περί Ποινικού Κώδικα (Τροποποιητικός) Νόμος του 2022
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω σχέδιο νόμου σκοπός του οποίου είναι η ποινικοποίηση πρακτικών, τεχνικών ή παροχής υπηρεσιών με σκοπό τη μεταβολή, καταστολή ή εξάλειψη του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου ή της έκφρασης φύλου.
Στη συνεδρία της Επιτροπής αναφέρθηκε ότι διεξήχθη έρευνα για θεραπείες μεταστροφής, στο πλαίσιο της οποίας υπήρξαν αρκετές αναφορές στην Κύπρο που αφορούσαν ιερείς που μετέρχονταν μεθόδους όπως εξορκισμό, προσευχές και διαδικασίες μετάνοιας. Ακόμη, έγινε λόγος για πρακτικές που εφαρμόζονται όπως ορμονοθεραπείες και γάμους ομοφυλόφιλων ανδρών με γυναίκες που δεν γνωρίζουν τη σεξουαλική ταυτότητα των συζύγων τους. Οι εκπρόσωποι των εμπλεκόμενων φορέων συμφώνησαν με την πρόταση νόμου για τροποποίηση του ποινικού κώδικα με σκοπό την ποινικοποίηση των θεραπειών μεταστροφής.
Η Φωτεινή Τσιρίδου Βουλευτής του ΔΗΣΥ και Προεδρεύουσα της Επιτροπής Νομικών, δήλωσε ότι είναι αποδεκτό από τον ιατρικό κόσμο πλέον ότι δεν μπορούν να υπάρχουν θεραπείες μεταστροφής, γιατί ένας άνθρωπος γεννιέται με τη δική του ταυτότητα. Παράλληλα, επεσήμανε ότι υπάρχουν επαγγελματίες υγείας ή εκπρόσωποι της Εκκλησίας που μπορεί να «μη χειρίζονται σωστά» αυτά τα θέματα. Ακόμη, διευκρίνισε ότι θα εξαιρεθούν από το νομοσχέδιο όποιες θεραπείες γίνονται από επαγγελματίες, για να βοηθήσουν κάποιον που επιθυμεί να δει τα δικά του θέματα και σκέψεις.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τις ποινές που μπορεί να επιβληθούν, η κ. Τσιρίδου είπε ότι «στην πρόταση νόμου υπάρχει πρόνοια για τις ποινές, όμως το δικαστήριο, ανάλογα με τη σοβαρότητα, θα έχει τη διακριτική ευχέρεια να επιβάλει την ποινή που θεωρεί αρμόζουσα στην κάθε περίπτωση».
Ο Γιώργος Κουκουμάς, Βουλευτής ΑΚΕΛ, χαρακτήρισε ως «σημαντική» την έναρξη της συζήτησης για τις ψευδοεπιστημονικές θεραπείες μεταστροφής, τις οποίες χαρακτήρισε ως παράνομες και απάνθρωπες, ζητώντας παράλληλα να τερματιστεί ο τσαρλατανισμός.
Ο Σωτήρης Ιωάννου, Βουλευτής ΕΛΑΜ, δήλωσε ότι η θέση του κόμματός του είναι πως ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν είναι φύλο. «Τα φύλα είναι δύο, είναι βιολογικά και καθορίζονται με τη γέννηση του ανθρώπου. Ούτε αλλάζουν, ούτε μεταστρέφονται», σημείωσε.
Επιπρόσθετα, ανέφερε ότι θα θυματοποιηθεί κόσμος και θα ποινικοποιηθούν ανθρώπινες σχέσεις μέσα στην οικογένεια, συμπληρώνοντας ότι το επόμενο βήμα είναι να καθοριστούν κώδικες δεοντολογίας και οδικοί χάρτες για το πώς θα πρέπει να συμπεριφέρονται οι γονείς.
Ο Κώστας Γαβριηλίδης, Σύμβουλος του Προέδρου Δημοκρατίας για θέματα δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΙ ατόμων, τόνισε ότι πρέπει να συμπεριληφθούν στη νομοθεσία οι ορισμοί του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου. Ακόμη, υπέδειξε ότι πρέπει να υπάρχει φυλάκιση και χρηματικό πρόστιμο για όσους διενεργούν τέτοιες θεραπείες, προσθέτοντας ότι υπάρχει τάση στην ΕΕ για ποινικοποίηση των θεραπειών μεταστροφής.
Ο εκπρόσωπος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ανέφερε ότι η Εκκλησία έχει τη δική της σαφή θέση και δεν θέλει να επιβάλει τη θέλησή της στους ανθρώπους. Παράλληλα, χαρακτήρισε ως αναφαίρετο το δικαίωμα στην άποψη του καθενός, το οποίο δεν αναιρείται από την τροποποίηση του νόμου.
Ο Στέφανος Ευαγγελίδης, Γραμματέας της ΛΟΑΤΙ-Accept Κύπρου, δήλωσε ότι η συγκεκριμένη πρόταση νόμου έτυχε σχετικά καθολικής αποδοχής, προσθέτοντας ότι πρόκειται για ένα λεπτό θέμα που αγγίζει τα όρια της κακοποίησης. «Δυστυχώς το θέμα είναι κρυμμένο στην κοινωνία μας και γι’ αυτόν τον λόγο η ποινικοποίηση είναι πολύ σημαντική», επεσήμανε, ευχαριστώντας τη Βουλή και όλους τους φορείς για την προσπάθεια που γίνεται.
Ο περί της Εικοστής Δεύτερης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος του 2019
Ο περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2019
Ο περί Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2019
Η Επιτροπή συνέχισε τη συζήτηση των πιο πάνω σχεδίων νόμου, μέσω των οποίων:
(α) Τροποποιείται το Άρθρο 144 του Συντάγματος ώστε τα κατώτερα Δικαστήρια (πρωτόδικα και Εφετεία) να έχουν τη δυνατότητα παραπομπής ζητημάτων συνταγματικότητας, που εγείρονται και τα οποία είναι ουσιώδη για την έκβαση της υπόθεσης ενώπιόν τους, στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο.
(β) Συστήνεται το Εφετείο, και διαχωρίζεται το υφιστάμενο Ανώτατο Δικαστήριο στο νέο Ανώτατο Δικαστήριο και το νέο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο.
(γ) Προστίθενται και αντικαθίστανται ορισμοί ως επακόλουθο της δημιουργίας των 3 νέων Δικαστηρίων και τροποποιείται το άρθρο που ρυθμίζει τη διαδικασία έφεσης ώστε να καλύπτεται η διαδικασία έφεσης ενώπιον και των 3 νέων δικαστηρίων.
Σε δηλώσεις της μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίαση, η προεδρεύουσα της Επιτροπής και Βουλεύτρια του ΔΗΣΥ, Φωτεινή Τσιρίδου, αναφέρθηκε στις ενστάσεις που διατύπωσε με σημείωμά του ο Δικηγορικός Σύλλογος. Όπως είπε, μία τέτοια λύση δεν θα λύσει το μεγάλο πρόβλημα των καθυστερημένων υποθέσεων στα δικαστήρια, θα είναι απλώς ένα μπάλωμα, και πρόσθεσε ότι «θα πρέπει να προχωρήσουμε με τη μεταρρύθμιση και με ό,τι άλλο χρειάζεται για να προάγει την εξειδίκευση των δικαστών».
«Προσωπικά έθεσα και το ζήτημα ότι με την ίδρυση του εμπορικού δικαστηρίου, θα αποφορτιστούν τα επαρχιακά δικαστήρια και οι πρόεδροί τους, με μεγάλες υποθέσεις υψηλής κλίμακας, που έχουν και τη δική τους πολυπλοκότητα», είπε ακόμα η κ. Τσιρίδου και τόνισε ότι «η ίδρυση εμπορικού δικαστηρίου και ναυτοδικείου αποτελεί μία τεράστια μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης».
Αναφερόμενη γενικά στη μεταρρύθμιση, δήλωσε ότι «τα τρία νομοσχέδια που έχουμε μπροστά μας, έχουμε την άποψη ως ΔΗΣΥ ότι πρέπει να προχωρήσουν χθες». Εξήγησε ότι με τα προτεινόμενα νομοσχέδια, «έχουμε πλέον τριτοβάθμια δικαιοδοσία στην ανώτατη βαθμίδα της δικαιοσύνης, προβλέπεται η δημιουργία εφετείου και στη συνέχεια Ανώτατου Δικαστηρίου, που θα διαχωρίζεται σε Ανώτατο και Συνταγματικό, έτσι ώστε να διασφαλίζουμε τα λεγόμενα checks and balances».
Πρόσθεσε ότι με αυτό τον διαχωρισμό, εξυπηρετείται και η συμμόρφωση της Δημοκρατίας με τις συστάσεις διεθνών οργανισμών, ώστε το Ανώτατο Συνταγματικό, που θα είναι στην τριτοβάθμια δικαιοδοσία, να ενεργεί ως δευτεροβάθμιο ανώτατο δικαστικό συμβούλιο, που θα ελέγχει και τις αποφάσεις των δικαστών του Ανώτατου, χορηγώντας έτσι και ένδικο μέσο σε δικαστές υποψήφιους, που επιθυμούν να προσβάλουν την όποια απόφαση πρωτοβάθμιου δικαστικού συμβουλίου, που τους επηρεάζει και δυσμενώς.
«Γενικότερα, βλέπουμε ότι υπάρχουν πάρα πολλά πλεονεκτήματα με τα προτεινόμενα νομοσχέδια για τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης, εξειδίκευση, ταχύτερη εκδίκαση και επιστροφή στον πειθαρχικό έλεγχο των δικαστών του ενός δικαστηρίου από το άλλο, για να έχουμε checks and balances», ανέφερε, και τόνισε ότι η μεταρρύθμιση προχωρά και στα πρωτόδικα δικαστήρια, με το λεγόμενο back log. Γι’ αυτό τον λόγο, με πρωτοβουλία της Υπ. Δικαιοσύνης, συστάθηκε μία ομάδα με εκπροσώπους όλων των πολιτικών παρατάξεων, που μελετά τον εκσυγχρονισμό της πρωτοβάθμιας δικαιοδοσίας των επαρχιακών δικαστηρίων», κατέληξε η κ. Τσιρίδου.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, μετά τη συνεδρίαση δήλωσε ότι χρειάζεται να επιτευχθεί συναίνεση μεταξύ Βουλής και Κυβέρνησης, ώστε να προκύψει μία ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης το συντομότερο δυνατό. Όσον αφορά τη συζήτηση επί των νομοσχεδίων, είπε ότι μέχρι στιγμής «δεν έχει υπάρξει όμως τεκμηρίωση σε μία σειρά ερωτημάτων που έχουν τεθεί από τα κόμματα στην Επιτροπή Νομικών, μεταξύ των οποίων και το ΑΚΕΛ».
«Πρέπει να συνεχίσει αυτή η συζήτηση, με πυξίδα την ολοκλήρωση, για να βρεθεί η αναγκαία συναίνεση, για να υπάρξουν και συνταγματικές τροποποιήσεις, εάν κριθεί αναγκαίο, αλλά και ρυθμίσεις που κυρίως να αφορούν την πρωτοβάθμια δικαιοσύνη», τόνισε ο κ. Δαμιανού, επισημαίνοντας ότι η κύρια αδυναμία αυτής της μεταρρύθμισης, είναι ότι «δεν ασχολείται επισταμένα, συστηματικά και επιστημονικά με τομές που πρέπει να υπάρξουν στην πρωτοβάθμια δικαιοσύνη, εκεί δηλαδή που ταλαιπωρείται η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, οι λειτουργοί της δικαιοσύνης και τα ίδια τα δικαστήρια».
Ανέφερε, ακόμα, ότι στον διάλογο που διεξάγεται «πρέπει να αντλήσουμε από το θετικό παράδειγμα της συζήτησης για τη μεταρρύθμιση της Τ/Α», και να υπάρξουν αμοιβαίες υπαναχωρήσεις για να βρεθούν οι αναγκαίες συγκλίσεις. «Με μαξιμαλιστικές τοποθετήσεις από πλευράς κυβερνώντων, και με διάφορες επικοινωνιακές μεταχειρίσεις και από την νομική υπηρεσία, σε κάποιες περιπτώσεις, δεν δημιουργούνται συναινέσεις. Χρειάζεται διάλογος, πνεύμα συναίνεσης και όχι λογικές του τύπου «πάρτε το ή αφήστε το», είπε.
Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τις ενστάσεις που προβάλλει το ΑΚΕΛ, είπε πως το βασικό σημείο είναι ότι «αντί να ξεκινήσει η μεταρρύθμιση από την πρωτοβάθμια δικαιοσύνη, εκεί που είναι η πλειοψηφία των προβλημάτων, ξεκίνησε από το Ανώτατο».
«Η εμπειρία των προηγούμενων χρόνων καταδεικνύει ότι, ενώ για παράδειγμα δώσαμε το πράσινο φως και έχει λειτουργήσει το διοικητικό δικαστήριο, για να αφαιρεθεί όγκος εργασίας από το Ανώτατο, όχι μόνο δεν έγινε αυτό, αλλά πολλαπλασιάστηκε ο όγκος εργασίας», πρόσθεσε, εκφράζοντας επιφυλάξεις για το κατά πόσο η μεταρρύθμιση αυτή αποτελεί την απάντηση στις καθυστερήσεις, αλλά και στην ποιότητα απονομής της δικαιοσύνης.
Προβληματισμούς εξέφρασαν επίσης, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης οι Βουλευτές του ΔΗΚΟ, Πανίκος Λεωνίδου και Χριστιάνα Ερωτοκρίτου. Ο κ. Λεωνίδου έθεσε το ερώτημα κατά πόσο η αντίστροφη αναλογική εφαρμογή θα φέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα και τόνισε ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης χρειάζεται να υποβάλει ολοκληρωμένη πρόταση. Η κ. Ερωτοκρίτου επεσήμανε ότι πρέπει να μας απασχολεί η ποιότητα της δικαιοσύνης που απονέμεται, κρίνοντας ως «καλόπιστη» την προσπάθεια ρύθμισης, αλλά εκφράζοντας ανησυχίες για το αποτέλεσμα. Αναφέρθηκε, όμως, σε δημιουργία task force για την εκδίκαση καθυστερημένων υποθέσεων.
Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ, Κωστής Ευσταθίου, εξέφρασε την άποψη ότι είναι αδύνατο και καταστροφικό να μην υπάρχει ολοκληρωμένη ρύθμιση.
Ο περί Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2019
Η Επιτροπή εξέτασε το πιο πάνω σχέδιο νόμου σκοπός του οποίου είναι η αύξηση των κλιμάκων πολιτικής δικαιοδοσίας του Ανώτερου Επαρχιακού Δικαστή και του Επαρχιακού Δικαστή με στόχο τη μείωση του απαιτούμενου αριθμού των Ανώτερων Επαρχιακών Δικαστών και των Προέδρων επαρχιακών δικαστηρίων για τη διεκπεραίωση του έργου της εκκαθάρισης των καθυστερημένων υποθέσεων στα Δικαστήρια και ταυτόχρονα την πρόσδοση μεγαλύτερης ευελιξίας στο σύστημα.
Ο περί Συμμόρφωσης της Διοίκησης προς τις Δικαστικές Αποφάσεις που Εκδίδονται Δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος Νόμος του 2018
Ο περί Επιβολής Ποινών για Περιφρόνηση Αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου που εκδόθηκαν με βάση το Άρθρο 146 του Συντάγματος Νόμος του 2003
Η Επιτροπή εξέτασε τα πιο πάνω σχέδια νόμου σκοπός των οποίων είναι η θέσπιση νομοθεσίας με την οποία ρυθμίζονται οι επιπτώσεις της μη συμμόρφωσης με αποφάσεις του Διοικητικού Δικαστηρίου.
Nomoplatform-ΚΥΠΕ-ΓΤΒ
