Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημόσιων Δαπανών, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας την 01/06/2023, εξέτασε την ακόλουθη ειδική έκθεση:
Διαχείριση Εκμισθώσεων Κρατικής Γης Ειδική Έκθεση 11.05.2023 (ΤΚΧ/01/2023)
Οφειλές εκατομμυρίων από τις εκμισθώσεις κρατικής γης, εντόπισε η ΕΥ
Οφειλές πολλών εκατομμυρίων ευρώ προς το Τμήμα Κτηματολογίου από τις εκμισθώσεις κρατικής γης, εντόπισε η ειδική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας (ΕΥ). Συγκεκριμένα, οι οφειλές ανέρχονται σε €8,5 εκ., όπως ανέφερε ο Γενικός Ελεγκτής (ΓΕ), Οδυσσέας Μιχαηλίδης, κατά τη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ελέγχου όπου παρουσιάστηκε η έκθεση. Μάλιστα, επεσήμανε ότι €5,4 εκ. εξ αυτών αφορούν μόνο δέκα μισθωτές. Εξάλλου, τέθηκε και το θέμα των χαμηλών ενοικίων σε κάποιες περιπτώσεις, κάτι που επιβεβαίωσε η Έφορος Εσωτερικού Ελέγχου, αναφέροντας ότι 50% των μισθώσεων είναι με ενοίκιο κάτω των €100.
Ο ΓΕ σημείωσε ότι ο δειγματοληπτικός έλεγχος που έγινε ήταν τόσο διαχειριστικός όσο και κανονιστικός, εξετάζοντας αφενός κατά πόσο οι μισθώσεις έγιναν με τον πλέον αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο, και αφετέρου το κατά πόσο τηρούνται οι κανονισμοί. Από πλευράς του Τμήματος Κτηματολογίου, ο Διευθυντής, Ηλία Ελίκκος, ανέφερε στη συνεδρίαση ότι, με οδηγίες του Υπουργού Εσωτερικών, έχει ήδη ετοιμαστεί το κείμενο των νέων κανονισμών, το οποίο κατατέθηκε και στη νομική υπηρεσία και αναμένεται ακολούθως να ξεκινήσει και η δημόσια διαβούλευση.
Αναφερόμενος σε κενά που εντοπίστηκαν στη διαχείριση των συμβάσεων μίσθωσης κρατικής γης από το Τμήμα Κτηματολογίου, ο ΓΕ ανέφερε, κατά την τοποθέτησή του στην Επιτροπή, ότι «η αδιαφανής διαδικασία που ακολουθείται, εμπεριέχει κινδύνους για ανάπτυξη διαφθοράς». Εξήγησε ότι «η πρακτική που ακολουθείται είναι ο αιτών να λαμβάνει τη γη», κάτι το οποίο σημείωσε ότι είναι απαράδεκτο για την ΕΥ.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ΓΕ χαιρέτισε την πρωτοβουλία για παρουσίαση πρότασης νόμου από το ΑΚΕΛ, σύμφωνα με την οποία θα καθίστανται υποχρεωτικοί οι δημόσιοι διαγωνισμοί. Όπως ανέφερε σε παρέμβασή του στη συνεδρίαση ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, το κόμμα του προχώρησε στην πρωτοβουλία αυτή, με αφορμή την περίπτωση παραχώρησης κρατικής γης σε ιδιώτη για κατασκευή γεωθερμικού πάρκου παρά τις κοινότητες Αγίας Βαρβάρας και Αλάμπρας.
Στην έκθεσή της η ΕΥ αναφέρει ότι διαπιστώθηκαν καθυστερήσεις στην αναθεώρηση μισθωμάτων, στην ενημέρωση μισθωτών, στη διεκπεραίωση εξέτασης υποθέσεων, στη λήψη μέτρων για είσπραξη μισθωμάτων, καθώς και αδυναμίας στον έλεγχο και παρακολούθηση των συμβάσεων. Ειδικότερα, αναφέρει ότι μέχρι τις 23/11/2021 εκκρεμούσαν 8.178 αιτήσεις εκμίσθωσης κρατικής γης, κάποιες εκ των οποίων από το 1980. Σημειώνει, δε, ότι ο μέσος όρος ολοκλήρωσης υποθέσεων που εξετάστηκαν, ήταν 72 μήνες, 12-18 μήνες που ορίζεται στον Χάρτη Δικαιωμάτων του Πολίτη.
Επιπρόσθετα, η Έκθεση κάνει λόγο για νομιμοποίηση παράνομης χρήσης κρατικής γης από το Κτηματολόγιο, χωρίς την επιβολή κυρώσεων, με τη συνέχιση χρήσης που είχε προηγηθεί της εκμίσθωσης. Αναφέρθηκε χαρακτηριστικό παράδειγμα από την παραθαλάσσια περιοχή του Δήμου Σωτήρας, όπου τεμάχιο που είχε εκμισθωθεί στον Δήμο για τουαλέτες και αποδυτήρια, μετατράπηκε τελικά σε καντίνα, η οποία ενοικιάζεται σε ιδιώτη.
Σε άλλη περίπτωση, επίσης στον Δήμο Σωτήρας, αναφέρεται παραθαλάσσιο τεμάχιο που είχε μισθωθεί το 1985 για χρήση ως κέντρο αναψυχής, συνέχισε να χρησιμοποιείται μετά τον θάνατο του μισθωτή, από τους κληρονόμους του παράνομα, με την ΕΥ να υπογραμμίζει ότι το Κτηματολόγιο «συνειδητά επιτρέπει σε επεμβασίες να κατέχουν και να χρησιμοποιούν παράνομα κρατική γη».
Εξάλλου, αναφορά γίνεται και στο ιδιαίτερα χαμηλό ύψος των ενοικίων, επισημαίνοντας ότι το κτηματολόγιο εκμισθώνει κρατική γη για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας έναντι «ονομαστικού μισθώματος» και όχι αγοραίου ενοικίου. Επισημαίνει, δε, ότι οι πολύ μεγάλης διάρκειας συμφωνίες καθιστούν αδύνατη την τροποποίησή τους χωρίς τη συγκατάθεση του μισθωτή και εγκλωβίζουν τη Δημοκρατία σε συμφωνίες που δεν εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.
Μεταξύ των παραδειγμάτων εκμίσθωσης εκτάσεων με χαμηλό ενοίκιο, αναφέρεται η περίπτωση εκμίσθωσης 11.108 στην ΠΑΣΥΔΥ για την ανέγερση του Μελάθρου Ευγηρίας, έναντι περίπου €170, ενώ η ΠΑΣΥΔΥ εισπράττει σημαντικά ποσά από τους ενοίκους σε μηνιαία βάση, όπως επισημαίνει η ΕΥ. Πάντως, ο ΓΕ υπογράμμισε με παρέμβασή του ότι ακόμα πιο σοβαρό είναι να έχουν χαμηλό ενοίκιο μισθώσεις σε ιδιωτικά συμφέροντα.
Όσον αφορά τα ανείσπρακτα μισθώματα ύψους €8,5 εκ., ο ΓΕ ανέφερε ότι το ποσό αυτό αποτελεί το 51% του ποσού που συνολικά έχει να εισπράξει από τις δραστηριότητές του το Τμήμα Κτηματολογίου. Σημειώνεται, δε, ότι σε Πάφο και Λευκωσία παρατηρείται το μεγαλύτερο ποσοστό οφειλών από εκμισθώσεις κρατικής γης, όπου ανέρχονται σε 78% και 76% αντίστοιχα.
Τη συνεδρίαση απασχόλησε και η διαπίστωση της ΕΥ ότι, έκταση που ενοικιάστηκε για τουριστικούς σκοπούς (ανέγερση ξενοδοχείου) σε παραθαλάσσια περιοχή της Λεμεσού το 1987, εξακολουθεί να ενοικιάζεται με ποσό στο 0,5% της αξίας της ιδιοκτησίας, όπως συμφωνήθηκε αρχικά, λόγω του ότι ο Συνεργατισμός ήταν μέτοχος του 87%. Το ποσοστό των μετοχών του Συνεργατισμού μειώθηκε στο 49,2% το 2019, αναφέρει η έκθεση της ΕΥ, με το ετήσιο ενοίκιο όμως να φτάνει τις €54.600, ενώ θα έπρεπε να ήταν €655.200. Μάλιστα, η ΕΥ παρέπεμψε το θέμα ενώπιον της Αρχής κατά της Διαφθοράς.
Απαντώντας σχετικά με τη συγκεκριμένη υπόθεση, ο Διευθυντής του Τμήματος Κτηματολογίου, Ηλία Ελίκκος, ανέφερε ότι η υπόθεση είναι σήμερα υπό διερεύνηση από τους λειτουργούς του Τμήματος, ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο όντως το ποσοστό των μετοχών του Συνεργατισμού έχει μειωθεί κάτω από το 51% που αναφέρεται στη σύμβαση, η οποία καθορίζει το ενοίκιο.
Εξάλλου, η ΕΥ επισημαίνει και μακροχρόνια καθυστέρηση από πλευράς του Κτηματολογίου στη λήψη μέτρων για την είσπραξη των οφειλόμενων μισθωμάτων. Χαρακτηριστικά, η Έκθεση παραθέτει παράδειγμα μισθωτή στη Λευκωσία, με οφειλές ύψους περίπου €260 χιλιάδων για τη δεκαετία 2007-2017, οι οποίες το 2021 ανήλθαν σε €536 χιλιάδες, ενώ η παραπομπή στη Νομική Υπηρεσία έγινε μόλις το 2020. Επί του θέματος, ο κ. Ηλία σημείωσε ότι το Τμήμα Κτηματολογίου έχει καταχωρήσει συνολικά 78 αγωγές, που περιλαμβάνουν και υποθέσεις των μεγάλων ποσών, οι αγωγές ξεκίνησαν να καταχωρούνται κυρίως τα τελευταία 5-6 χρόνια.
Ο κ. Ηλία ανέφερε στην Επιτροπή ότι όντως υπάρχουν καθυστερήσεις σε διάφορες διαδικασίες, τις οποίες απέδωσε εν μέρει στο γεγονός ότι γίνονται πολλοί έλεγχοι από διάφορα τμήματα για τις υποθέσεις που χειρίζεται το Κτηματολόγιο. Εξήγησε, ακόμα, ότι μετά τις επιδοτήσεις που παραχώρησε ο ΚΟΑΓ, έγιναν πολλές αιτήσεις από γεωργούς, προκειμένου να μπορούν να διεκδικήσουν επιδότηση. Σημείωσε, όμως, ότι γίνεται προσπάθεια να απλοποιηθούν οι διαδικασίες του ίδιου του Τμήματος, προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία.
Εξάλλου, ο Διευθυντής του Κτηματολογίου αντέκρουσε τις αναφορές του ΓΕ για κίνδυνο διαφθοράς και αδιαφανείς διαδικασίες, σημειώνοντας ότι όλες οι διαδικασίες του Τμήματος ακολουθούν το νομικό πλαίσιο, παρεμβάλλονται πολλά στάδια ελέγχων, ενώ γίνεται και αυστηρός και συστηματικός έλεγχος από την ΕΥ. «Είμαστε συνοδοιπόροι με την ΕΥ στην καταπολέμηση της διαφθοράς» κατέληξε ο κ. Ηλία, διαβεβαιώνοντας ότι «θα δοθούν οποιαδήποτε στοιχεία χρειαστεί η Αρχή κατά της Διαφθοράς».
Έκθεση παρουσίασε στην Επιτροπή και η Έφορος Εσωτερικού Ελέγχου, Άννα Ζαβού, σύμφωνα με την οποία μικρό ποσοστό 2,2% της κρατικής γης εκμισθώνεται, τα καθυστερημένα έσοδα από ενοίκια αυξήθηκαν κατά 52,7% από το 2015 μέχρι το 2019, ενώ το 49% των οφειλών σχετίζονται με το 2% των χρεωστών. Αναφέρει, ακόμα, ότι συμβάσεις με περίοδο μίσθωσης πέραν των 33 ετών, έχουν οφειλές €1,3 εκ. Τα καθυστερημένα έσοδα από 56% των χρεωστών σχετίζονται με ποσά κάτω των €500, ενώ 50% των μισθώσεων είναι με ενοίκιο κάτω των €100.
Η κ. Ζαβού με παρέμβασή της στην Επιτροπή υπογράμμισε την ανάγκη για δημιουργία συστήματος που θα θέτει όρια, προειδοποιώντας ότι σε αντίθετη περίπτωση αυτά τα φαινόμενα θα συνεχίζονται. Σημείωσε ότι η μονάδα εσωτερικού ελέγχου στο Υπουργείο Εσωτερικών δεν έχει καθόλου προσωπικό, με αποτέλεσμα να μη διορθώνεται η εικόνα. Ανέφερε ότι υπάρχει μεν ανάγκη για πρόσληψη υπαλλήλων, όχι όμως για να συντηρούν απλώς το υπάρχον γραφειοκρατικό σύστημα.
Δηλώσεις Βουλευτών
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας, απευθυνόμενος προς τον Διευθυντή του Τμήματος Κτηματολογίου ζήτησε να δοθούν στην Επιτροπή τα στοιχεία για μεγάλες μισθώσεις σε παραλιακά τεμάχια που έχουν εκμισθωθεί, καθώς και τα στοιχεία για τις 78 αγωγές.
Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση, ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρύσης Παντελίδης, χαιρέτισε το γεγονός ότι ο Υπουργός Εσωτερικών, «έχει την πρόθεση να βάλει τάξη σε αυτό το προβληματικό φαινόμενο δεκαετιών, έτσι ώστε η διαχείριση της κρατικής γης και οι εκμισθώσεις κρατικής γης να γίνονται με κανόνες διαφάνειας, με κανόνες χρηστής διοίκησης, με κανόνες ισότιμης και ίσης μεταχείρισης όλων των ενδιαφερομένων, με κανόνες, δηλαδή, που θα προάγουν και θα προστατεύουν το δημόσιο συμφέρον». Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, είπε ότι στόχος είναι να διευθετηθούν και μελλοντικές, αλλά και υπάρχουσες υποθέσεις μέσω των κανονισμών.
Ο κ. Παντελίδης υπογράμμισε ότι στην παρούσα φάση υφίσταται κανονιστικό κενό, «το οποίο επιτρέπει φαινόμενα διαπλοκής, φαινόμενα διαφθοράς, φαινόμενα αδιαφάνειας και φαινόμενα προνομιακής μεταχείρισης ιδιωτών, καθώς δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο, ολοκληρωμένο πλαίσιο κανονισμών, διαδικασιών και διαφάνειας σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της χαλίτικης γης». Εξήγησε ότι όπως είναι σήμερα τα πράγματα, κάποιοι επιχειρηματίες που έχουν προνομιακή ενημέρωση ή προνομιακή γνώση για συγκεκριμένες εκτάσεις γης, μπορούν να τις αξιοποιήσουν.
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, με παρέμβασή της στην Επιτροπή, έθεσε υπόψη του κ. Ηλία το θέμα της ανισοτιμίας μισθώματος στις βιομηχανίες, ανάλογα με το Υπουργείο με το οποίο συνάπτουν τη σύμβαση. Μετέφερε, επίσης, τα παράπονα μισθωτών για καθυστερημένη επικοινωνία από πλευράς Κτηματολογίου για θέματα της σύμβασής τους.
Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, με παρέμβασή της στην Επιτροπή έκανε λόγο για τεράστια αδυναμία εκσυγχρονισμού του Τμήματος και εισηγήθηκε τη διεξαγωγή business audit για την καλύτερη αξιοποίηση προσωπικού, για κάλυψη κενών και αναδιάρθρωση του συστήματος διαχείρισης. Υπογράμμισε, επίσης, την ανάγκη για δικλείδες ασφαλείας και πρόληψης διεφθαρμένων προσεγγίσεων.
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Αλέκος Τρυφωνίδης, σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση, έκανε λόγο για «μνημείο παρανομιών και ατασθαλιών, που αγγίζουν και τα όρια ποινικών ερευνών», προσθέτοντας ότι «γίνεται λεηλασία κρατικής γης, χωρίς καμία πολιτική και ποινική ευθύνη». Όσον αφορά την επισήμανση της Εφόρου Εσωτερικού Ελέγχου για την έλλειψη προσωπικού στο Τμήμα Εσωτερικού Ελέγχου, είπε ότι επισημάνθηκε από πέρσι η ανάγκη για ενίσχυση του Τμήματος, «για να μην έχουμε παρατράγουδα εκ των υστέρων με τις ογκώδεις εκθέσεις του ΓΕ».
Ως σημαντική εξέλιξη ανέφερε την εκπόνηση νέων κανονισμών για τη διαχείριση της κρατικής περιουσίας, οι οποίοι θα μπουν σε δημόσια διαβούλευση τις επόμενες μέρες και στη συνέχεια σε νομοτεχνική επεξεργασία, για να φτάσουν στη Βουλή. «Ως ΔΗΠΑ χαιρετίζουμε αυτή την προσπάθεια και την προσπάθεια που καταβάλλουν μεγάλη πλειοψηφία των υπαλλήλων του Κτηματολογίου, γιατί η διαχείριση κρατικής γης θα απαιτούσε ξεχωριστή υπηρεσία», είπε, καταλήγοντας ότι ως παράταξη θα ασκήσουν πιέσεις για να ολοκληρωθούν οι κανονισμοί.
Ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Σταύρος Παπαδούρης, έκανε λόγο στην Επιτροπή για «ένα όμορφο πάρτι» με τις μισθώσεις κρατικής γης κατά τη δεκαετία του 1980 και επεσήμανε ότι, φαίνεται πως όταν η περιουσία δεν είναι ιδιωτική, δεν επιδεικνύεται ενδιαφέρον.
Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ, Ανδρέας Αποστόλου, με παρέμβασή του στην Επιτροπή είπε ότι θα πρέπει το θέμα να διευθετηθεί με βελτίωση της νομοθεσίας και χαιρέτισε την πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ. Υπογράμμισε, ακόμα, ότι η καθυστέρηση στις διαδικασίες, δυσκολεύει και ανθρώπους, όπως γεωργούς και πρόσφυγες γεωργούς, που χρειάζονται κρατική γη. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα σε περίπτωση γεωργών που είχαν τεμάχια στην περιοχή που αναπτύσσεται το λιμάνι στην Λάρνακα, οι οποίοι σήμερα δυσκολεύονται να πάρουν νέα γη.
Συναφείς δημοσιεύσεις στα ΜΕ:
Stockwatch: «Πάρτι» με την παραχώρηση κρατικής γης
Nomoplatform-ΚΥΠΕ
